اثر اليسيتور زيستي و نانواليسيتور بر افزايش توليد برخي آلكالوئيدها در گياه خشخاش L. Papaver somniferum

به منظور افزايش و بهبود توليد انواع آلكالوئيدهاي ارزشمند بنزوفنانتريدين در گياه خشخاش، مهندسي هاي متابوليت فراواني انجام شده است كه يكي از آن ها استفاده از اليسيتورهاست كه با تحريك سيگنال هاي سلولي موجب سنتز متابوليت هاي ثانويه در گياهان يا كشت سلولي آن ها مي شوند. در اين مطالعه با توجه به اهميت ويژه خشخاش در صنعت داروسازي به منزله تنها منبع تجاري توليد آلكالوئيدهاي مورفين و سنگوئينارين و مشكل بودن سنتز شيميايي اين تركيبات ارزشمند، پس از بهينه سازي محيط كشت كال زايي و انتخاب بهترين ريز نمونه، اثر دو اليسيتور عصاره مخمر و نانو TiO2 در دو زمان مختلف در كشت سوسپانسيون سلولي مريستم و ريشه در يك آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار بررسي شد. اين اليسيتورها در سوسپانسيون هاي سلولي مريستم و ريشه موجب تجمع سنگوئينارين و تبائين شدند كه بيشترين مقدار سنگوئينارين و تبائين در 48 ساعت پس از اعمال تيمار با اليسيتور عصاره مخمر به ترتيب 2/2 و 4/3 برابر نسبت به شاهد در همين زمان به دست آمد. نانو اليسيتور TiO2 توانست در 24 ساعت پس از اعمال تيمار موجب افزايش دو آلكالوئيد مزبور تا 1/2 برابر نسبت به شاهد شود كه با گذشت زمان اين مقدار كاهش پيدا كرد. آنچه در اين مطالعه مشاهده شد، تحريك پذيري زياد سلول هاي مريستمي در برابر تيمار با هر دو اليسيتور و اثر آن در تجمع هر دو متابوليت بود. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه با استفاده از اليسيتورها و مخصوصاً نانواليسيتورها مي توان چرخه بيوسنتزي توليد و تجمع متابوليت هاي تبائين و سنگوئينارين را در اين گياه تحريك كرد و اين القا مي تواند در هر دو ريزنمونه ريشه و مريستم موثر و حتي با يكديگر متفاوت باشد.