رقابت قدرت‌هاي منطقه‌اي در عراق

Regional Competition in Iraq

بعد ازحمله امريكا به عراق و سرنگوني رژيم صدام حسين، ايران، عربستان و تركيه به عنوان سه كشور مهم منطقه سعي در افزايش حوزه نفوذ و گسترش قلمرو ژيوپليتيكي خود در عراق داشته‌اند. در اين ميان از سويي ايران قراردارد كه با قدرت‌گيري شيعيان در عراق با دولت جديد اين كشور به نوعي همگرايي نسبي دست يافته است؛ از سوي ديگر كشورهاي عربستان و تركيه قراردارند كه با توجه به منافع خود راهبردهاي خاصي را در عراق جديد دنبال كرده‌اند. بر اين مبنا پرسش اصلي كه اين مقاله مطرح مي‌كند چنين است: عربستان سعودي و تركيه در رابطه با دولت جديد عراق چه سياست‌هايي را اتخاذ كرده‌اند و هدف اصلي آنها از اتخاذ اين سياست‌ها چه بوده است؟ فرضيه اصلي پژوهش حاكي از آن است كه كشورهاي عربستان و تركيه در تلاش بوده‌اند تا با بهره‌گيري از شكاف‌هاي اجتماعي عراق، به ويژه شكاف‌هاي مذهبي و قومي و با اتخاذ سياست‌ها و راهبردهاي گوناگون، دولت جديد عراق را به چالش كشيده و حوزه نفوذ و قلمرو ژيوپليتيكي ايران را تهديد نمايند. اين مقاله با رويكردي تحليلي-توصيفي به سياست‌ها و راهبردهاي دولت‌هاي تاثيرگذار منطقه‌اي در عراق پرداخته و با لحاظ نمودن سه سطح داخلي، منطقه‌اي و بين‌المللي، به واكاوي تحولات عراق مي‌پردازد. در اين راستا، در سطح داخلي شكاف‌هاي اجتماعي پيچيده و ضعف دولت-ملت‌سازي در عراق كه منجر به تاثيرگذاري بالاي هويت‌هاي قومي و مذهبي در مقابل هويت ملي شده و زمينه پيوند برخي گروه‌هاي قومي مذهبي با كشورهاي همسايه را ايجاد نموده، بررسي مي‌شوند. در سطح منطقه‌اي، رقابت‌هاي ژيوپوليتيكي بازيگران منطقه‌اي با بهره‌گيري از عوامل داخلي عراق و در سطح بين‌المللي نيز سياست قدرت‌هاي بزرگ به ويژه ايالات متحده امريكا مورد توجه قرارمي‌گيرد.

After the U.S invasion of Iraq, Iran, Suadi Arabia and Turkey have attempted to expand their geopolitical influence in the Middle East. These actors have adopted different and various policies to achieve their goals. The present article explores the policies and strategies of Saudi Arabia and Turkey in new Iraq. The findings of this article illustrate that these regional actors have attempted to restrain Iran’s political influence in Iraq by taking advantage of social cleavages and the lack of national identity in this country. For doing so, the authors address the policies and reactions of regional powers in Iraq and they apply a three level model to explore the developments in new Iraq. At the national level, the lack of national identity, social cleavages and nation building in Iraq have been examined. At the regional level, the competition between regional powers and at the international level, the approaches and strategies of the United Stated have been analyzed.