مطالعه صفات فنولوژيك و ارتباط آنها با پتانسيل عملكرد در گندم

تناسب زمان هر يك از مراحل فنولوژيك با شرايط محيط رشد گياه از فاكتورهاي مهم براي تطابق، سازگاري و افزايش عملكرد يك رقم در محيطي خاص است. هدف از تحقيق حاضر، شناخت فنولوژي (مراحل رشد و نمو) دامنه گسترده اي از ارقام و لاين هاي گندم زراعي ايران و ارتباط آن با سازگاري و پتانسيل توليد گياه در شرايط اقليمي معين (نيمه خشك وسرد) بود. بدين منظور 36 ژنوتيپ گندم در قالب طرح لاتيس ساده با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي دانشكده كشاورزي دانشگاه تهران (كرج) طي سال زراعي 90-1389 بررسي شد. مراحل مختلف رشد و نمو شامل سبز شدن، ساقه روي، غلاف رفتن (بوتينگ)، سنبله دهي و گرده افشاني و صفات عملكرد دانه، تعداد دانه در سنبله، وزن هزار دانه، عملكرد بيولوژيك، شاخص برداشت و مقدار توليد زيست توده در پايان فصل سرد براي كليه ژنوتيپ ها ثبت شد. در اين آزمايش، مقايسه ميانگين ها با استفاده از آزمون دانكن در سطح 5 درصد انجام گرفت و رابطه بين صفات مختلف توسط همبستگي مشخص شد. نتايج اين آزمايش نشان داد در ارقامي با زمان گلدهي مشابه، افزايش طول دوره ساقه روي (ساقه روي-گلدهي)، در اثر كاهش طول مدت مراحل قبلي، سبب افزايش تعداد دانه در سنبله مي شود. علاوه بر طول دوره ساقه روي، طول دوره سقط گلچه (غلاف رفتن تا گلدهي) نيز در تعيين تعداد دانه اهميت ويژه اي دارد، زيرا تعداد دانه در گندم به طور مستقيم براساس تعداد گلچه هاي بارور در مرحله گلدهي تعيين مي شود. در آزمايش حاضر، تاخير گلدهي در ارقام گندم تحت بررسي به طور معناداري سبب افت عملكرد دانه شد. علاوه بر اين، مشاهده شد ارقام گندم داراي مقادير بيشتر توليد بيوماس در پايان فصل سرد، سريع تر وارد فاز زايشي شدند و پنجه بارور بيشتري داشتند.