بررسي ويژگي هاي فيزيولوژيك مرتبط با اثر تنش كمبود آب در ژنوتيپ-هاي كنجد (Sesamum indicum L.)

مطالعه واكنش­هاي فيزيولوژيك ژنوتيپ­هاي مختلف كنجد (Sesamum indicum L.) به تنش كمبود آب مي­تواند به شناسايي سازوكارهاي موثر بر مقاومت گياه به اين تنش كمك كند. دراين راستا، اثر تنش كم آبي بر غلظت كلروفيل، پرولين، كربوهيدرات هاي محلول برگ، ميانگين سرعت فتوسنتز خالص، هدايت روزنه­اي، حداكثر كارايي فتوشيميايي فتوسيستمII، ارتفاع بوته و وزن خشك اندام هوايي گياه به صورت فاكتوريل در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار و به صورت كشت گلداني در گلخانه­هاي پژوهشي دانشكده كشاورزي دانشگاه صنعتي اصفهان بررسي شد. سطوح تيمار آبياري شامل آبياري پس از رسيدن پتانسيل آب خاك گلدان­ها به 2/0- مگاپاسكال (شاهد)، 5/0- مگاپاسكال (كمبود جزئي آب)، 1- مگاپاسكال (كمبود متوسط آب) و 4/1- مگاپاسكال (كمبود شديد آب) به عنوان فاكتور اول و 12 ژنوتيپ كنجد به عنوان فاكتور دوم در نظرگرفته شد. بيشترين كاهش مقدار كلروفيل (46 درصد) در تنش كمبود شديد آب و در ژنوتيپ ناز تك شاخه مشاهده شد. كمبود شديد آب، موجب كاهش 8/43، 6/39، 6/46 و 7/17 درصدي ميانگين سرعت فتوسنتز خالص، هدايت روزنه­اي، محتواي كلروفيل كل و حداكثر كارايي فتوشيميايي فتوسيستم IIدر مقايسه با شاهد شد. بيشترين افزايش پرولين (8/129 درصد) و كربوهيدرات­هاي محلول برگ (6/35 درصد) در كمبود شديد آب نسبت به شاهد مشاهده شد. كمبود شديد آب سبب كاهش 5/21 درصدي ارتفاع بوته و 52 درصدي وزن خشك اندام هوايي گياه در مقايسه با شاهد شد.كمبود شديد آب با اثرگذاري منفي بر سيستم فتوسنتزي از طريق محدود كردن هدايت روزنه­اي و كاهش ميانگين سرعت فتوسنتز خالص، سبب كاهش حداكثر كارايي فتوشيميايي فتوسيستمII شد. كاهش حداكثر كارايي فتوشيميايي فتوسيستمII از يك سو و كاهش مقدار كلروفيل گياه در اثر كمبود شديد آب از سوي ديگر، سبب كاهش توليد مواد فتوسنتزي و درنهايت، كاهش عملكرد (ماده خشك اندام هوايي) در ژنوتيپ­هاي تحت بررسي شد.