تجلّي تعهّد اجتماعي و انديشه‌هاي وطني در شعر شاعران متعهّد ابوالقاسم شابيّ و اقبال لاهوري

The Reflection of Social Commitment and Home-related Thoughts in the Poetry of Committed Poets (Abu al-Qasim Shabbi and Iqbal Lahoori)

آثار شكل‌گرفته بر مبنای تعهّد اجتماعی به مجموعه‌آثاری گفته می‌شود كه از زشتی‌ها و بیدادهای ظالمان و سلطه‌گران در حوزه‌های گوناگون سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، و اجتماعی پرده برداشته و درصدد برمی‌آید تا این مفاهیم را با زبانی هنرمندانه به مخاطبان خود انتقال دهد. در این راستا مطالعه و بررسی جلوه‌های تعهّد اجتماعی و اندیشه‌های وطنی در آثار هنرمندان متعهّد، از جانب پژوهشگران ادبی و اجتماعی كاری ارزنده و جالب توجّه است. نگارنده در این مجال قصد دارد تا با بررسی تعهّد اجتماعی و اندیشه‌های وطنی در شعر شاعران متعهّد قرن بیستم (اقبال لاهوری و ابوالقاسم شابی) به معرفی وجوه اشتراك و افتراق اندیشة این دو در حوزة ادب مقاومت بپردازد. در این پژوهش آرای اقبال لاهوری شاعر، ادیب، متفكّر پاكستانی، و آخرین شاعر مطرح پارسی‌گوی شبه‌قارة هندوستان با اندیشه‌های ابوالقاسم شابی، شاعر جوان تونسی، سنجیده خواهد شد. گفتنی است كه افكار ضدّ استعماری در اشعار سیاسی این دو شاعر جایگاهی ویژه دارد. منتها اقبال با تكیه بر فلسفة خودی سعی در بیدارساختن ملّت مسلمان داشته امّا شابی اساس اندیشه‌های انقلابی خود را در برابر قدرت‌های استعماری بر پایة تقویت ارادة مردم جهان استوار ساخته است.

The works completed based on social commitment refers to a set of works that reveal the ugliness and tyranny of the oppressors in different political, cultural, economic and social fields and seek to transfer these concepts with an artistic language to their audience. In line with this, study of reflections of social commitments and the thoughts related to the home country in the works by committed artists is a valuable and remarkable investigation by the researchers of literature and sociology. This paper attempts to study the social commitment and home country-related thoughts in the poetry of the committed poets in the 20th century, namely Iqbal Lahoori and Abu al-Qasim Shabbi, and to introduce the common points and different thoughts of these two in the field of literature of resistance. In this study, the opinions and thoughts of Iqbal Lahoori, the Pakistani poet and scholar who is the last well-known Persian-writing poem in India, are compared with the thoughts of Abu al-Qasim Shabbi, the young Tunisian poet. It should be mentioned that anti-colonialist thoughts have a special place in the political poems of these two poets. However, Iqbal relied on his own philosophy and tried to awaken the Muslim nation, while Shabbi founded his revolutionary thoughts against colonist powers based on strengthening the will and determination of people in the world.