ارزيابي آسيب‌پذيري فيزيكي سكونتگاه‌هاي روستايي دربرابر مخاطرات طبيعي (زلزله) با استفاده از مدل تصميم‌گيري كوپراس (مطالعه موردي روستاهاي دهستان چالان‌چولان شهرستان درود)

Ranking Rural Habitats Based on the Degree of Physical Vulnerability to Natural Hazards (Earthquakes) Using a Decision Model (KOPRS) (Case Study: Chalan Choolan Villages, Doroud Township)

رتبه‌‌بندي ميزان آسيب‌پذيري سكونتگاه‌ها درمقابله با مخاطرات طبيعي امري حياتي در مديريت ريسك و كاهش آسيب‌‌پذيري آن‌ است. هدف اين پژوهش، شناخت و طراحي فرايند تحليل مدل تصميم‌گيري چندمعياره كوپراس در رتبه‌‌بندي سكونتگاه‌هاي روستايي براساس ميزان آسيب‌‌پذيري فيزيكي دربرابر مخاطرات (زلزله) است. روش تحقيق توصيفي- تحليلي است. به اين منظور، براي شناسايي شاخص‌‌هاي آسيب‌پذيري با تاكيد ويژه بر مناطق روستايي از مطالعات مرتبط با حوزه تخصصيِ آسيب‌پذيري بهره گرفته شد. براساس اين، سيزده شاخص شناسايي شد و براي جمع‌‌آوري اطلاعات ميزان آسيب‌پذيري روستاهاي مورد مطالعه در دهستان چالان‌چولا‌‌ن استان لرستان پس از زلزله سال 1385 مبنا قرار گرفت. اطلاعات گردآوري‌شده در فرايند انجام كار پس از نرمال‌سازي شاخص‌‌ها و وزن‌دهي به آن‌ها، در فرايند مدل كوپراس به‌كار گرفته و براساس آن، روستاهاي مورد مطالعه رتبه‌‌بندي شدند. نتايج اين تحقيق نشان مي‌‌دهد با توجه به متنوع و گسسته بودن شاخص‌‌هاي آسيب‌پذيري فيزيكي، اين مدل مي‌‌تواند در رتبه‌بندي آسيب‌پذيري سكونتگاه‌ها درمقابل زلزله قابليت زيادي داشته باشد. نتايج مدل كوپراس نشان مي‌‌دهد روستاهاي باباپشمان، دوسر و گاراژ به‌ترتيب بيشترين آسيب‌پذيري و روستاهاي حشمت‌آباد، بهزاد‌آباد و احمدآباد كمترين آسيب‌پذيري را در زلزله سال 1385 دشت سيلاخور استان لرستان داشته‌‌اند. بنابراين، نتايج برآمده از مدل كوپراس از آنجا كه با واقعيت‌هاي تجربي و محلي منطبق است، مي‌تواند براي رتبه‌بندي ميزان آسيب‌پذيري سكونتگاه‌هاي روستايي دربرابر زلزله ابزار مناسبي باشد.

The Ranking the vulnerability degree of rural settlements against natural hazards is a crucial issue in risk management and an important factor in the reduction of their vulnerability. The present research is aimed at recognizing and designing the process of multi-criteria decision analysis model (KOPRAS) in ranking the rural settlements based on the degree of their physical vulnerability against natural hazards (earthquakes). To this end, the literature on the technical field of vulnerability was reviewed to identify vulnerability indicators with an emphasis on rural areas. Accordingly, 13 indicators were identified and set as the criteria for data collection on the vulnerability degree of the villages under study in Chalan Coolan Dehestan, (Lorestan Province) after the 2006 earthquake in this region. After normalization of the indicators and weighting them, the data collected on this process were used for KOPRAS model; therefore, the villages under study were ranked. The results indicated that the model can hold high capability in ranking the rural settlements against earthquake according to the diversity and sporadic nature of the physical vulnerability of indicators. As KOPRAS results showed, Babapashman, Dosar and Gaeazmost villages have suffered the highest degree of vulnerability while Heshmat Abad Behzad Abad, and Ahmad Abad villages have had the lowest degree of vulnerability in Silakhor’s earthquake in 2006. Therefore, the results obtained from KOPRAS model, which are in line with the local and experimental realities, can be used as an appropriate tool for ranking the vulnerability degree of rural settlements against earthquake.