نظريه اعتبار – تفسير در انديشه علامه طباطبايي؛ مقدمه‌اي بر فلسفه الهي اسلام

Convention-Interpretation Theory of Tabatabaei: An Introduction to Divine Philosophy of Islam

ديدگاه علامه طباطبايي درباره پيوند دين و فلسفه را مي‌توان در دو مقام پديداري و فهم ره‌گيري كرد. نسبت دين و فلسفه در مقام پديداري از حيثيات مختلفي نظير روش، مسايل، زبان و زمان مورد بررسي قرار مي‌گيرد. در اين نظريه به جهت مرموز و مجهول دانستن روش وحياني امكان تبيين نسبتِ روشيِ دين و فلسفه وجود ندارد. متون ديني در تبيين معارف عالي خود از همان زبان مرسوم ميان مردم بهره مي‌برند كه از جمله اعتباريات محسوب مي‌شود و نسبت آن با حقايق محاكي از آن نسبت مثل به ممثل است. همچنين اوج دين از ديدگاه علامه طباطبايي زماناً متاخر از اوج فلسفه حادث شده است. مناسبات دين و فلسفه در مقام فهم نيز عبارت است از روش‌هايي زباني مبتني بر تفسير قرآن به قرآن كه دانش فلسفه را با فهم صحيح از متون ديني به جايگاهي مي‌رساند كه كمال آن در فلسفه‌اي ديني متجلي مي‌شود كه در آن همه قضاياي نظري و عملي بالتحليل به اصل توحيد بازگشت داشته باشد.

Tabatabaeiʹs view about the relationship between religion and philosophy can be considered in two stages: formation and understanding. He introduces revelation as an unknown method. Therefore, the methodological relation between religion and philosophy cannot be explained well. To provide its content, scripture uses a common language which is conventional. Besides, religion has reached its summit later than philosophy. The relationship between religion and philosophy in the understanding stage in Tabatabaeiʹs view is based on interpretation of Quran by Quran. This method of interpretation can be used for completion of philosophy that all its theorems are rooted in Monotheism.