اثر باقيمانده علف‌كش نيكوسولفورون در خاك بر رشد، گره‌زايي و تثبيت نيتروژن در نخود

Effect of Nicosulfuron soil Residual on the Growth, Nodulation and Nitrogen Fixation of Chickpea (Cicer arietinum L.)

به‌منظور بررسی تأثیر بقایای علف‌كش نیكوسولفورون در خاك بر رشد، گره‌زایی و تثبیت بیولوژیك ژنوتیپ‌های نخود، مطالعات گلخانه‌ای به‌صورت فاكتوریل در قالب طرح كاملاً تصادفی، در سه تكرار در دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد و در طی دو آزمایش انجام شد. عوامل مورد بررسی در آزمایش اول شامل باقیمانده علف‌كش نیكوسولفورون در خاك در 8 سطح (صفر ، 307/0 ، 769/0 ، 53/1، 07/3 ، 6/4 ، 14/6 و 21/9 میكروگرم در كیلوگرم خاك) و ژنوتیپ‌های نخود در 4 سطح (هاشم، آی ال سی 482، كاكا و كرمانشاهی) بودند. پس از بررسی داده‌های آزمایش اول و مشاهده عدم سبز شدن ژنوتیپ‌های نخود، در سطوح باقیمانده علف‌كش تجدید نظر و در آزمایشی دیگر، اثر 5 سطح (0، 0153/0، 0307/0، 076/0 و 153/0 میكروگرم در كیلوگرم خاك) از باقیمانده علف‌كش نیكوسولفورون بر چهار ژنوتیپ مذكور نخود مورد بررسی قرار گرفت. در ابتدای مرحله زایشی گیاهان، زیست توده اندام هوایی، ریشه، تعداد و زیست توده گره و همچنین مقدار نیتروژن كل آنها اندازه‌گیری شد. براساس نتایج این آزمایش، باقیمانده علف‌كش نیكوسولفورون در خاك به‌طور معنی‌داری منجر به كاهش تمام صفات مورد بررسی در نخود گردید. براساس شاخص ED50، در بین ژنوتیپ‌های نخود، هاشم متحمل‌ترین ژنوتیپ به لحاظ تولید زیست توده اندام هوایی و ریشه بود در حالی‌كه زیست توده اندام هوایی ژنوتیپ آی ال سی 482 و ریشه كرمانشاهی حساسیت زیادی به باقیمانده علف‌كش نیكوسولفورون در خاك نشان دادند.

In order to study the effect of soil residues of Nicosulfuron herbicide on growth, nodulation and biological nitrogen fixation in chickpea (Cicer arietinum L.), two greenhouse experiment was conducted. Experimental design was completely randomized design in a factorial arrangement with three replications. The experiment was conducted in two stages. In the first experiment, treatments were, residues of Nicosulfuron in soil (Zero, 0. 307, 0.769, 1.53, 3.07, 4.6, 6.14 and 9.21 μg kg-1 soil) and chickpea genotypes (Hashem, ILC482, Kaka, Kermanshahi). In the first experiment, chickpea genotypes did not germinate, therefore levels of residues of herbicide modified, and the effect of five levels (0, 0.0153, 0.0307,0.076 and 0. μg kg-1 soil) of residual of Nicosulfuron herbicide were studied in other experiment on four mentioned genotypes of chickpea. Shoot biomass, root biomass, nodule biomass, number of nodules and total nitrogen of plant were measured, at the beginning of the reproductive stage of plants. The results showed that Nicosulfuron residues reduced all traits of chickpea genotypes, significantly. Based on ED50, among chickpea genotypes, Hashem was the most tolerant genotypes in terms of shoot and roots biomass production to Nicosulfuron residue and ILC482 and Kermanshahi genotypes showed the most sensitivity to residues of Nicosulfuron in terms of shoot and root biomass, respectively.