ارزيابي تغييرات تنوع زيستي محصولات زراعي استان كرمانشاه طي سال‌هاي 1381 تا 1390

Evalution of Crops Biodiversity in Kermanshah Province During 2003-2012

اگرچه كاركرد بوم نظام تابعی از تنوع زیستی است، ولی در نظام‌های كشاورزی توجه كمتری به اهمیت این موضوع می‌شود. بنابراین این بررسی با هدف ارزیابی تنوع زیستی محصولات زراعی استان كرمانشاه اجرا گردید. اطلاعات مورد نیاز كه شامل محصول زراعی و سطح زیر كشت آنها بود از بانك آمار و اطلاعات سازمان جهاد كشاورزی برای سال‌های 90-1381 جمع‌آوری شد و سپس شاخص‌های تنوع زیستی كه شامل غنای گونه‌ای، تنوع زیستی شانون-وینر و تشابع سورنسون بود، محاسبه گردید. نتایج این بررسی نشان داد كه تعداد گونه‌های زراعی كشت شده در استان كرمانشاه، 29 عدد بود كه تقریباً حاكی از متنوع بودن محصولات زراعی بود. در بین شهرستان‌های استان بیشترین تعداد گونه در كرمانشاه، صحنه و هرسین و كمترین تعداد در پاوه مشاهده شد. در بین شهرستان‌ها بیشترین میانگین 10 ساله شاخص تنوع شانون-وینر محصولات زراعی به هرسین (7/1) و كمترین آن به دالاهو (1) مربوط بود. شاخص تنوع شانون-وینر محصولات زراعی شهرستان‌های قصرشیرین، ثلاث باباجانی و پاوه طی این دوره 10 ساله كاهش و در سایر شهرستان‌ها افزایش یافت. صرف‌نظر از شهرستان‌ها، میانگین شاخص تنوع شانون-وینر محصولات زراعی استان از 35/1 به 44/1 طی سال‌های 1381 تا 1390 افزایش یافت. میزان افزایش سالیانه‌ی این شاخص در حدود 011/0 واحد بود. همچنین روند تغییرات شاخص تنوع شانون-وینر محصولات زراعی نسبت به محصولات كشاورزی استان طی این 10 سال صعودی بود، به‌طوری‌كه مقدار آن از سال 1381 تا 1390 با افزایش سالیانه‌ای حدود 01/0 واحد از 25/1 به 35/1 رسید. شاخص تشابه سورنسون نیز در سال 90 نسبت به 81 افزایش یافته بود، به‌طوری‌كه در سال 90 برای شهرستان كرمانشاه با اسلام آبادغرب و شهرستان دالاهو با ثلاث باباجانی بیشترین مقدار بود. همچنین كمترین مقادیر شاخص تشابه برای شهرستان پاوه در مقایسه با سایر شهرستان در هر دو سال 81 و 90 به‌دست آمد. براساس نتایج این بررسی استان كرمانشاه از نظر تنوع گونه‌های زراعی در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار داشت، با این وجود تشابه گیاهان زراعی كشت شده بین شهرستان‌ها نسبتاً زیاد بود.

Ecological functions of ecosystems are highly related to biodiversity at different levels. Nevertheless, ecological roles of biodiversity and its benefits are less considered in agroecosystems. Therefore, the aim of present study was to assess crops biodiversity in Kermanshah province. Data including crops and their cultivated area were collected from Ministry of Agriculture of Iran during 2003-2012. After data collection, some of important biodiversity indices such as Species richness, Shannon-Wiener diversity index and Sorensen’s similarity index were calculated. The results showed that the number of cultivated species was 29. It nearly shows high biodiversity of crop species cultivated in the province. Among the cities, Kermanshah, Sahneh, Harsin had the maximum species while Paveh had the lowest species. The highest average of crops Shannon-Wiener index was related to Harsin (1.7) and the lowest average of crops Shannon-Wiener index was related to Dalahoo (1) for period of 10 years. In all cities, except Qasr-shirin, Salas-babajani and Paveh Shannon-Wiener index increased over 10 years. The crops Shannon-Wiener index of province was 1.35 in 2003 and it increased to 1.44 in 2012 (about 0.011 in each year). The trend of crops Shannon-Wiener index than all agricultural plants also improved about 0.01 in each year (from 1.25 in 2003 to 1.35 in 2012). The Sorensen’s similarity index also increased in 2012 compare to 2003. The Sorensen’s similarity index of Kermanshah with Eslamabad-gharb and Dalahoo with Salas-babajani were the highest for 2012 while it was the lowest for Paveh compare to other cities in both 2003 and 2012. According to our results, crops biodiversity in Kermanshah province was nearly suitable while similarity in cultivated crops between cities was almost high.