اثر تراكم كاشت، مقدار و تقسيط كود نيتروژن برخصوصيات كيفي و كارايي استفاده از نيتروژن گلرنگ (Carthamus tinctorius L.) در رقابت با علف‌هاي‌هرز

Effect of Plant Density, Rate and Split Application of Nitrogen Fertilizer on Quality Characteristics and Nitrogen Use Efficiency of Safflower under Weed Competition

به‌منظور بررسی اثر تراكم كاشت، مقدار و نحوه تقسیط كود نیتروژن بر خصوصیات كیفی و كارایی مصرف نیتروژن گلرنگ (رقم صفه) در رقابت با علف‌های هرز، آزمایشی به‌صورت فاكتوریل، در قالب طرح بلوك‌های كامل تصادفی با سه تكرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه یاسوج در سال زراعی 92-1391 اجرا شد. فاكتور اول شامل تراكم كاشت در 2 سطح (20 و 40 بوته در متر مربع) بود. فاكتور دوم نیز شامل كاربرد كود نیتروژن در 9 سطح بدون كود (شاهد) و مقدار 75 و 150 كیلوگرم نیتروژن مصرفی در هكتار، هركدام به‌صورت 4 سطح تقسیط كود شامل؛ (S1)50 درصد مصرف كود نیتروژن قبل از كاشت و 50 درصد در مرحله ساقه رفتن گلرنگ، (S2) 25 درصد كود نیتروژن قبل از كاشت و 75 درصد در مرحله ساقه رفتن گلرنگ، (S3) 25 درصد كود نیتروژن قبل از كاشت، 50 درصد در مرحله ساقه رفتن و 25 درصد در مرحله گلدهی گلرنگ و(S4) 25 درصد كود نیتروژن قبل از كاشت، 25 درصد در مرحله ساقه رفتن و 50 درصد در مرحله گلدهی گلرنگ بود. نتایج نشان داد كه افزایش تراكم گلرنگ باعث افزایش 20 درصدی عملكرد روغن و پروتئین دانه و افزایش 10 درصدی كارایی مصرف نیتروژن شد. بیشترین عملكرد روغن (25/50 گرم در مترمربع) از كاربرد 75 كیلوگرم در هكتار نیتروژن با تقسیط سه مرحله‌ای (S4) به‌دست آمد. در نهایت نتایج نشان داد كه با افزایش مصرف كود نیتروژن، كارایی استفاده از نیتروژن كاهش می‌یابد. ولی كاربرد نیتروژن به‌صورت تقسیط سه مرحله‌ای افزایش كارایی مصرف نیتروژن را به‌همراه خواهد داشت.

In order to evaluation of plant density, rate and method of nitrogen fertilizer split application on quality characteristics and nitrogen use efficiency of safflower (Sofeh variety) under weed competition a field experiment was carried out in field research Yasouj University in 2013. This experiment was a factorial based on randomized complete block design with three replications. First factor was a two levels plant density (20 and 40 plants m-2) and second factor was nitrogen rate application on nine levels. That included; non nitrogen application and 75 and 150 kgN ha-1 nitrogen application that both used with four split method. Split methods were included; S1 (%50 in pre planting stage - %50 in stem elongation stage), S2 (%25 in pre planting stage - %75 in stem elongation stage), S3 (%25 in pre planting stage - %50 in stem elongation stage -%25 in flowering stage) and S4 (%25 in pre planting stage - %25 in stem elongation stage - %25 in flowering stage). Also in this experiment, weed did not control. Results showed that whit increasing crop density, oil yield and protein grain yield increased by 20 percent and nitrogen utilization efficiency increased by 10 percent. The highest oil yield (50.25 g m-2) was obtained from 75 kg ha-1 nitrogen with three-stage split application (S4). Finally, results showed that increasing nitrogen fertilizer application decreased nitrogen utilization efficiency but three-stage split method application increased this trait.