الگوي سياست‌گذاري مداخله دولت در مديريت زمين شهري ايران (مطالعه موردي: شهر تهران)

The Model for Policy Making regarding Government Intervention in Urban Land Management of Iran (Case Study: Tehran)

مديريت زمين شهري از عرصه‌هاي كليدي جهت پيش‌برد توسعه پايدار در كشورهاست. دولت‌ها براي رسيدن به اهداف توسعه پايدار، ناگزير از اتخاذ سياست‌هاي خاص متناسب با شرايط كشور و جامعه خود هستند. اين پژوهش درصدد است مداخله دولت در مديريت زمين شهري ايران را واكاوي كند و به‌طور مشخص درپي پاسخ‌گويي به اين پرسش‌هاست: 1. دلايل ناكارآمدي سياست‌هاي مداخله دولت در مديريت زمين شهري چيست؟ 2. الگوي مناسب سياست‌گذاري مداخله مناسب دولت در مديريت زمين شهري چيست و دلايل مناسب بودن آن كدام هستند؟ براي پاسخ‌گويي به اين سوال‌ها، تلفيقي از روش‌هاي كمّي- پيمايشي و كيفي استفاده شد. يافته‌هاي پژوهش حاكي از اين است كه نبود چشم‌انداز مشخص و به‌تبع آن سياست‌ها و نهادهاي ناهماهنگ، تصميم‌گيري متمركز و غيرمشاركتي، و تصدي‌گري زياد بدون ظرفيت نهادي لازم از مهم‌ترين دلايل ناكارآمدي سياست‌گذاري مديريت زمين شهري است. از‌اين‌رو، الگوي مناسب سياست‌گذاري دولت در مديريت زمين شهري عبارت است از: مديريت يك‌پارچه زمين شهري مبتني بر (تدوين چشم‌انداز شفاف و سياست راه‌بردي يك‌پارچه، و تفويض بخشي از اختيارات دولت به پايين‌ترين سطح نهادهاي محلي به‌همراه ظرفيت‌سازي لازم). به بياني مشخص‌تر، مداخله دولت در چهار حوزه مديريت زمين مالكيت، كاربري، ماليات و ساخت‌وساز زمين بايد همسو و هماهنگ باشد و از آنجاكه دولت ظرفيت نهادي لازم براي ايفاي چنين تصدي‌گري را ندارد، فقط به سياست‌گذاري و نظارت به تحقق اهداف سياست‌گذاري بسنده مي‌كند و بخشي از وظايف تصدي‌گري در هريك از حوزه‌هاي چهارگانه را ضمن ظرفيت‌سازي (برگزاري دوره‌هاي آموزشي لازم همسو با سياست‌هاي اتخاذشده) به پايين‌ترين سطح نهادهاي محلي گام‌به‌گام تفويض مي‌كند.

Urban land management is one of the key areas to achieve sustainable development in the countries. To achieve sustainable development goals, governments have to take specific policies appropriate to the conditions of the countries and their communities. In this paper, the urban land management studies have been surveyed by using Grounded Theory (GT) method as a method of qualitative research (by using the Atlas. Ti Software) and coding method of information. This research wants to investigate the government intervention in the urban land management. The main research questions are: 1) What are the reasons for the ineffectiveness of the policies of government intervention in urban land management and why?, and 2) What is the suitable model for appropriate government intervention in the urban land management? To answer these questions, a combination of quantitative methods - qualitative survey was used. The results indicated the absence of a clear vision, and consequently, uncoordinated policies and institutions, Centralized and non-participatory decision-making, and high incumbency without the necessary institutional capacity are reasons for the ineffectiveness of policy –making in urban land management. Therefore, the suitable model for appropriate government intervention in the urban land management is the integrated management of urban land (based on Provision of a clear vision, integrated strategic policy, and delegation of authority to the lowest level of local institutions along with the capacity building).