ارزيابي و تحليل پيوستگي چشم‌انداز، رويكردي نوين در برنامه ريزي محيطي مطالعه موردي: ناحيه كاشان- آران

Assessment and analysis of Landscape Connectivity, a New Approach in Environmental Planning (Case study: Kshan-Aran Region)

رشد جمعيت و گسترش كالبدي شهرها و نواحي صنعتي بر منابع طبيعي تاثيرگذار بوده ودر برخي مواقع همراه با تخريب و از بين بردن تجانس و پيوستگي چشم انداز و منابع ارزشمند طبيعي است. پيوستگي چشم‌انداز معرف درجه‌ي سهولت ارتباطات و برهم كنش در چشم‌انداز يا موانع حركت در ميان لكه‌هاي زيستگاهي مختلف است. نواحي ساخته شده مثل شهرها، روستاها، راهها، نواحي صنعتي و نواحي نظامي از جنبه‌هاي مختلفي بر روي نواحي پيراموني خودتاثير مي‌گذارند .امروزه كاملا مشخص شده كه چندپارگي بوم‌ها عامل اصلي تخريب و نابودي بوم‌ها و تنوع زيستي است. چندپارگي بوم‌ها در اثر توسعه‌ي شهري، صنعتي، تغييرات كاربري زمين، .... رخ داده و باعث فروسايي و نابودي بوم‌ها مي‌گردد. ناحيه‌ي كاشان – آران يكي از نواحي زيست محيطي ويژه‌ي كشور است. اين ناحيه در معرض تغييرات كالبدي جديدي چون گسترش شهري و تغييرات كاربري زمين، افت آبهاي زيرزميني و بيابان زايي قرار دارد. در سالهاي اخير نقاط شهري اين ناحيه گسترش كالبدي و جمعيتي قابل توجهي داشته‌اند. هدف اين بررسي ارزيابي پيوستگي چشم انداز در ناحيه كاشان – آران است به گونه‌اي كه بتواند در برنامه ريزي‌هاي منطقه‌اي و ارزيابي‌هاي زيست محيطي كاربرد داشته باشد. لذا با استفاده از هشت معيار و نقشه شامل فاصله از شهرها، فاصله از روستاها، فاصله از آزادراه قم-كاشان-نطنز، فاصله از خط راه آهن، فاصله از راههاي اصلي، فاصله از راههاي درجه 2، فاصله از راههاي خاكي و فاصله از نواحي صنعتي وهمچنين كاربري زمين، ارزش پيوستگي چشم‌انداز در سامانه اطلاعات جغرافيايي و روش AHP ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه در بخش‌هاي قابل توجهي از ناحيه كاشان-آران عدم پيوستگي چشم انداز (نواحي با ارزش پيوستگي چشم انداز كم و بسيار كم) ديده مي‌شود. اين نواحي حدود 13% مساحت محدوده مطالعاتي را شامل مي‌‌شود.گسترش شهري، تغيير كاربري زمين و تغيير در چشم‌انداز طبيعي عمدتا به صورت توسعه‌ي فيزيكي نقاط شهري و حاشيه شهري، توسعه راهها و جاده‌ها، احداث آزادراه قم-كاشان-نطنز، توسعه نواحي صنعتي و كارخانجات از جمله دلايل اصلي تغييرات در چشم انداز است.

The natural resources have been affected by the population growth and the expanding of urban and industrial areas and this affection has been sometimes accompanied by deteriorating of the homogeneity and Connectivity of the Landscape and natural valuable resources. The Connectivity of the Landscape represents the easiness grade of the connections and interactions within the landscape and also within the movement barriers insides the habitat patch. The developed areas like cities, villages, highways, roads, industrial and military areas affect their surrounded areas in many ways. Today is known that region and patch fragmentation is the major cause for destruction and demolishing of ecology and biodiversity. Patch fragmentation occurs when the city, industrial and land use are extended. The result of it is the destruction of ecology. The Kashan-Aran area is one of the special environmental regions in the country. This region is subject to a new skeletal alteration. The alteration includes the urban expanding , land usage alteration, dropping of the underground water resources and also the desertification . During the recent years the urban areas have been considerably expanded both skeletal. and also with regard to population growth. The aim of this research is Landscape Connectivity assessment in Kashan-Aran for region planning and environmental assessment. In this research the assessment of Landscape Connectivity Value (LCV) was done in geographical information system (GIS) and Analytical hierarchy process (AHP) using 8 criteria .The criteria include the land use, the distance from cities , the distance from villages, the distance from Ghom-Kashan-Natanz highway, the distance from railroad , the distance from main roads, the distance from second order roads , the distance from gravely roads and the distances from industrial regions. The results of this research showed low and very low Landscape Connectivity Value in this region involved 13 percent of the area in the case study near the cities and roads. The major causes in landscape changing in the region include city, road and highway extension, alteration in land use and the development of industrial areas.