ارزيابي ويژگي هاي زراعي و برخي صفات فيزيولوژيك ارقام كلزا تحت تاثير تنش خشكي

به منظور ارزيابي ويژگي هاي زراعي و برخي صفات فيزيولوژيك ارقام كلزا تحت تاثير تنش خشكي آزمايشاتي به صورت جداگانه در سال زراعي 91-1390 در مزرعه پژوهشي مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي يزد انجام گرفت. هر آزمايش در قالب طرح پايه بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار بود. آزمايش اول، (شاهد) آبياري براساس 80 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير كلاس A در كليه مراحل رشدي گياه، آزمايش دوم، تنش خشكي از مرحله ساقه دهي تا رسيدگي فيزيولوژيك، آزمايش سوم، تنش خشكي از گلدهي تا رسيدگي فيزيولوژيك و آزمايش چهارم، تنش خشكي از مرحله خورجين دهي تا پايان رسيدگي فيزيولوژيك در ارقام GKH2005، Opera و Okapi بودند. نتايج تجزيه مركب نشان داد قطع آبياري از مرحله ساقه دهي، گل دهي و خورجين دهي به ترتيب سبب كاهش معني دار 44، 34 و 9 درصدي تعداد خورجين در ساقه اصلي، 60، 34 و 17 درصدي تعداد خورجين در شاخه هاي فرعي، 62، 35 و 5 درصدي تعداد دانه در خورجين ساقه اصلي، 73، 46 و 11 درصدي تعداد دانه در خورجين شاخه هاي فرعي، 19، 28 و 26 درصدي وزن هزار دانه و 62، 51 و 27 درصدي عملكرد دانه در مقايسه با شاهد گرديد. بيشترين عملكرد دانه در آزمايش شاهد، به ميزان 3110 كيلوگرم در هكتار، و پس از آن به ترتيب در آزمايش هاي قطع آبياري از خورجين دهي، گل دهي و ساقه دهي به ميزان 2510،1773 و1450 كيلوگرم در هكتار بود. تنش خشكي سبب كاهش هدايت روزنه اي، محتواي نسبي آب برگ و پايداري غشاء سلولي شد، در حالي كه عدد SPAD را افزايش داد. در بين ارقام مورد بررسي، رقم GKH در شرايط تنش خشكي با كمترين درصد نشت الكتروليت ها، هدايت روزنه اي و محتواي نسبي آب برگ بالا، از بالاترين تعداد خورجين، تعداد دانه در خورجين و عملكرد دانه برخوردار بود. نتايج كلي اين آزمايش نشان داد كه اعمال قطع آبياري از مرحله خورجين دهي به دليل كاهش تعداد دفعات آبياري و استفاده بهينه از آن در آبياري محصولات تابستانه همراه با استفاده از ارقام متحمل به خشكي، مي تواند در افزايش بهره وري و سطح زير كشت كلزا در مناطق خشك و نيمه خشك موثر باشد.