ارزيابي مولفه هاي جوانه زني و رشد گياهچه اكوتيپ هاي كنجد (Sesamum indicum L.) در شرايط تنش شوري

جوانه زني و رشد گياهچه براي استقرار گياهان تحت شرايط شور اهميت دارد. از اين رو انتخاب گياهاني كه جوانه زني سريع و يكنواختي در شرايط شور دارند مي تواند به استقرار اوليه و رشد گياهچه كمك نمايد. به منظور ارزيابي واكنش اكوتيپ هاي كنجد به تنش شوري، آزمايشي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي در سه تكرار در شرايط آزمايشگاه اجرا شد. فاكتور اول شامل پنج اكوتيپ كنجد (MSC3،MSC6،MSC7،MSC12 و MSC14) و فاكتور دوم شامل 11 سطح شوري آب (1، 3، 6، 9، 4/11، 5/14، 4/16، 6/19، 1/21، 1/23 و 1/25 دسي زيمنس بر متر) بود، كه از آب چاه هاي موجود در منطقه با هدايت الكتريكي 2/5، 10 و 23 دسي زيمنس تهيه و سپس تيمار هاي مورد نياز از طريق رقيق يا غليظ سازي آماده شدند. نتايج نشان داد كه با افزايش شوري جوانه-زني كاهش يافت به طوري كه در شوري 1/23 دسي زيمنس بر متر جوانه زني بسيار جزئي بود و در شوري 1/25 هيچگونه جوانه زني مشاهده نشد. شوري اثر معني داري بر مولفه هاي جوانه زني درصد نهايي (تجمعي) جوانه زني (FGP)، سرعت جوانه زني (GR)، يكنواختي جوانه زني (GU)، زمان رسيدن به 50 درصد جوانه زني (T50)، انرژي جوانه زني (GE)، شاخص بنيه گياهچه (SVI) ، طول ساقه چه و نسبت وزن خشك ريشه چه به ساقه چه (R/S) داشت، با وجود اين با افزايش سطوح شوري اين مولفه ها به طور يكسان تحت تاثير قرار نگرفتند. در شوري 3 دسي زيمنس بر متر شاخص هاي مربوط به رشد گياهچه نسبت به شاهد و ساير تيمار ها بيشتر بود و شاخص هاي FGP، GU، GE و SVI به ترتيب به ميزان 8، 5، 10 و 66 درصد بيشتر از شاهد بودند. بالاترين همبستگي FGP با شاخص GE (**98/0 = r) و سپس با شاخص GR (**83/0 = r) مشاهده شد كه نشان دهنده اين است كه بذور اكوتيپ هاي با انرژي جوانه زني بالاتر منجر به افزايش درصد جوانه زني نهايي در انها مي شود.در شرايط شوري زياد ( dS/m1/23) اكوتيپ MSC6 بيشترين مقدار FGP، GR و GE و اكوتيپ MSC12 كمترين مقدار را داشت در مولفه هاي رشد گياهچه نيز دو اكوتيپ MSC6 و MSC7 نسبت به ساير اكوتيپ ها شاخص SVI بيشتري داشت. به نظر مي رسد اكوتيپ MSC6 در شرايط اين آزمايش از دامنه تحمل بيشتري برخوردار بود.