قلمرو مجازات تعزيري در فقه اسلامي

The territory of Tazir punishment in Islamic Jurisprudence (Feq’eh)

در فقه قاعده‌اي وجود دارد به نام «التعزير في كلّ معصيّه» كه از اهميّت بسياري در فقه جزايي برخوردار است؛ زيرا مبنا و ملاك مشروعيّت بسياري از احكام و قوانين اسلامي و بسياري از اعمالي كه در قوانين موضوعه فعلي، به ويژه بخش تعزيرات، جرم تلّقي و براي آنها مجازات تعيين شده و نصّ و دليل خاصّي براي آنها در شرع مقدّس اسلام وارد نشده است، مي‌باشد. برخي از فقهاي اسلامي با استناد به اين قاعده(1) مبنا و ملاك اعمال مجازات تعزيري را هم در گناهان كبيره و هم در گناهان صغيره مي‌دانند، ولي برخي ديگر از فقهاي اسلامي معتقدند مجازات تعزيري فقط در گناهان كبيره است و مرتكبان گناهان صغيره را نمي‌شود تعزير كرد. عدّه‌اي از فقها با اين بيان كه تعزير به منظور تنبيه و تاديب انجام مي‌گيرد، قتل (اعدام) تعزيري را جايز نمي‌دانند. اما برخي ديگر از فقها و دانشمندان شيعه و سنّي تصريح كرده‌اند: تعزير شامل اعدام هم مي‌شود؛ چون اختيارش دست حاكم است و او بر حسب مصلحت و به تناسب جرم اقدام مي‌كند، حتّي اگر به درجه اعدام هم برسد. در اين مقاله اين دو موضوع از ديدگاه فقهاي اسلامي مورد بررسي قرار گرفته و نظر راجح و مناسب برگزيده شده است.

There is a principal in the Feq’eh which named “Al-Tazir Fi Kole Ma’siyah” that is important in the penal Feq’eh. Because it is legitimacy and base of all Islamic laws and rules, and also many recent law-makings, especially in Tazirat that is a crime and established punishments for it, and there is no specific reason for them in the Islamic laws. Some of the Islamic Foqaha for punishments of great and non-great sins referring to this principal for Tazir punishments, but other Foqaha believe that Tazir is only for great sins and is not for those people who committed little sins (Saiqireh sins). Groups of Foqaha consider that despite that Tazir is for punishing and disciplinarian the sinner but Tazir is not for murdering. Nevertheless, other groups of Foqaha of Sunni and Shi’a believe that also for execution could use Tazir because the judge depending on the type of crime and expediency could make the action. This article would examine these two subjects from Islamic Foqaha’s viewpoint and the suitable view is collected as well.