درآمدي بر جدال ميان علم و دين

An outlook toward the conflict of science and religion

«نسبت موجود ميان علم و دين» يكي از مباحث بسيار مهم در حوزه فلسفه دين، الهيات و دين پژوهي معاصر به شمار مي رود. الهي دانان و فيلسوفان دين نظريات متعددي در اين باب ارايه داده اند كه مورد توجه انديشمندان و منتقدان در عرصه علم و دين قرار گرفته و بحثهاي شورانگيزي را به دنبال آورده است. با اندكي تامل شقوق مختلف مورد بحث در باب نسبت ميان علم و دين را مي توان دريافت: علم و دين به عنوان دو مقوله نافي يكديگر؛ علم و دين به عنوان دو مقوله منطبق بر هم (تساوي) و يا به عنوان دو مقوله كه واجد نسبت عموم و خصوص مطلق هستند؛ علم و دين به عنوان دو مقوله مويد يكديگر كه نسبت عموم و خصوص من وجه دارند. جان پوكينهورن نظريه اخير را مي پذيرد و مقاله حاضر با عنوان «درآمدي بر جدال(1) ميان علم و دين» را در همين راستا به نگارش درآورده است. وي اين معاضدت را در اموري همچون الهيات طبيعي، آموزه خلقت، مشيت الهي، و معجزه بيان نموده و يك تعامل سازنده را ميان علم و دين برقرار مي سازد. به باور راقم اين سطور آنچه نگارنده را از ساير انديشمندان در اين خصوص متمايز ساخته نگاه دقيق او به مسيله معجزه است. وي برخلاف برخي ديگر، معجزه را تحقق امور از مجراي خاص معرفي مي كند نه به منزله نقض قوانين طبيعت كه با مفهوم حكمت در افعال خداوند چندان سازگار نيست. اين برداشت از معجزه با فهم آن در كلام اسلامي، يعني خرق عادت، سازگاري زيادي دارد.

The ratio of science to religion is a remarkable subject in the philosophy of religion, theology and religious teaching in recent days. Theologies and religion philosophers have presented different theories in this case that is interesting for scientist and critics of science and religion territories, and bring up exciting subjects as well. With a little thinking and considering through different aspects of this issue we could conclude that: religion and science are an incompatible aspect, religion and science as two equal topics and other relationships that are discussed. In this case, Jan Pokinhorn accepts one of these theories and wrote this article by the name of “An outlook toward the conflict of science and religion”. He illustrates this cooperation in issues such as natural theology, the doctrine of creation, the divine will and miracle, and also he makes a purposeful connection among science and religion. The point that makes this article different from others is the subject of miracle. On the contrary with other thinkers, he defines miracle as a possible issue and not a phenomenon that breaking the nature’s laws. This perception from miracle has similar points with Islam trainings too.