بررسي عوامل موثّر بر رفتار فعاليت فيزيكي بر اساس الگوي فرانظري، در كاركنان دانشگاه‌هاي بيرجند

Factors affecting physical activity behavior based on . Transtheoretical Model in the employees of Birjand universitiesin 2014

زمينه و هدف: فعاليّت فيزيكي به‌عنوان يك رفتار بهداشتي موثّر، نه‌تنها از بسياري از مشكلات بهداشتي پيشگيري مي‌كند، بلكه مي‌تواند سبك زندگي سالم را نيز ارتقا دهد. يكي از الگوهايي كه به تبيين رفتار فعاليت فيزيكي مي‌پردازد، الگوي فرانظري مي‌باشد. مطالعه حاضر، با هدف بررسي عوامل موثّر بر رفتار فعاليت فيزيكي بر اساس الگوي فرانظري در كاركنان دانشگاه‌هاي بيرجند انجام شد. روش تحقيق: در اين مطالعه مقطعي، تعداد 200نفر از كاركنان حوزه معاونت آموزشي و تحقيقات دانشگاه‌هاي بيرجند، به‌روش سرشماري وارد مطالعه شدند. ابزار گردآوري داده‌ها، پرسشنامه‌اي مشتمل بر اطلاعات دموگرافيك و سازه‌هاي مدل فرانظري بود كه به‌روش خودگزارش‌دهي تكميل گرديد. روايي پرسشنامه‌ها، از طريق بررسي روايي صوري و محتوايي توسط اساتيد و پايايي پرسشنامه از طريق محاسبه آلفاي كرونباخ و تعيين ضريب همبستگي به‌روش آزمون-بازآزمون تاييد شد. داده‌هاي گردآوري‌شده، وارد نرم‌افزار SPSS (ويرايش 16) شد و توسط آزمون‌هاي آماري آناليز واريانس يك‌طرفه، كروسكال‌واليس و تست تعقيبي توكي، در سطح معني‌داري 05/0 > ? مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته‌ها: ميانگين سنّي شركت‌كنندگان 9/8±9/36 بود. از 200 شركت‌كننده، 90 نفر (45%) مرد بودند. 14% از شركت‌كنندگان در مرحله پيش‌تفكّر، 28% در مرحله تفكّر، 29% در مرحله آمادگي، 8/7% در مرحله عمل و 2/21% در مرحله نگهداري رفتار فعاليت فيزيكي قرار داشتند. نتايج آزمون آناليز واريانس، اختلاف آماري معني‌داري را بين مراحل تغيير رفتار فعاليت فيزيكي با منافع درك‌شده، توازن در تصميم‌گيري، فرآيندهاي تغيير و خودكارآمدي نشان داد (001/0 > P). نتيجه‌گيري: اغلب كاركنان مورد بررسي، زندگي بي‌تحرّكي داشتند كه نشان مي‌دهد، مداخلات برنامه‌ريزي‌شده براي ارتقاي فعاليت فيزيكي كاركنان مورد نياز مي‌باشد. در اين زمينه، استفاده از مداخلات مبتني بر مدل فرانظري مي‌تواند كمك‌كننده باشد.

Background and Aim: Physical activity is an effective health behavior not only to prevent various health problems but also to promote healthy lifestyle. Transtheoretical model (TTM) is one of the models applied to assess physical activity behavior. The aim of the current study was to investigate factors affecting physical activity behavior among employees of Birjand universities, based on transtheoretical model. Materials and Methods: This cross-sectional study was conducted on 200 employees in deputies of Research and Education sectors in Birjand universities, who were recruited through Census method. The instrument for data collection was a questionnaire including demographic variables and having the constructs of transtheoretical model. The questionnaire was completed through self-reported method. Validity of the questionnaire was tested by experts regarding its face and content validity. The questionnaire`s reliability was confirmed using Cronbachʹs alpha and correlation coefficient through test-retest method. The obtained data was analyzed by one-way ANOVA, Kruscal-Wallis and post hoc Tukeyʹs test using SPSS software (V: 16) and P < 0.05 was taken as the significant level. Results: Mean age of the participants was 36.9 ± 8.9 years. Out of 200 subjects 90 (45%) were male. Among the participants 14% were in precontemplation stage, 28% in contemplation, 29% in preparation, 7.8% in the action, and 21.2% in maintenance stage of physical activity behavior. ANOVA test revealed a significant difference between the physical activity stage of change and pros, decisional balance, process of change, self-efficacy (p < 0.001). Conclusion: Since the majority of employees had a sedentary lifestyle, it is a necessity to conduct some planned interventions in order to promote their physical activity behavior. This, interventions based on transtheoretical model can be helpful.