بررسي رسوب زايي و فرسايش خاك با استفاده از مدل هاي تجربي و مقايسه آن-ها با استفاده از روش هاي زمين آماري در زيرحوضه هاي كن و دركه

Sediment and erosion studies using experimental models and compare them using statistical methods in Kan and Darakeh sub-basins

يكي از معضلات اساسي در جهت مديريت جامع حوضه هاي آبخيز، مساله فرسايش و رسوب زايي است. كنترل اين معضل نيازمند مطالعات اصولي، وجود داده هاي كمي و تعيين مناطق بحراني و مستعد فرسايش در جهت مقابله با آن مي باشد. از اين رو تحليل ميزان فرسايش و رسوب، با استفاده از تكنيك هايي نظير GIS و روش هاي تجربي از جمله EPM و MPSIAC ضروري به نظر مي رسد. در اين تحقيق سعي شده تا با استفاده از اين دو مدل علاوه بر تعيين ميزان فرسايش و رسوب، مناطق مستعد در دو زيرحوزه آبخيز مشرف بر شهر تهران يعني كن و دركه شناسايي شوند. در انتها نيز با استفاده از روش زمين آمار دو مدل تجربي با يكديگر مقايسه شده اند. نتايج نشان مي دهد كه بيشترين ميزان فرسايش در قسمت هاي توفي و شيلي زيرحوضه ها و منطبق بر سازند حساس به فرسايش يعني سازند كرج مي باشند. همچنين براساس نقشه پتانسيل فرسايش، بيش از 50 درصد زيرحوضه ها داراي پتانسيل فرسايشي بالايي هستند. زيرحوضه كن از نظر كلاس فرسايشي متوسط و زيرحوضه دركه زياد مي باشند و براساس مدل MPSIAC ميزان رسوب سالانه زيرحوضه كن 78/373 و در زيرحوضه دركه 483 و براساس مدل EPM ميزان فرسايش سالانه زيرحوضه كن 2/683 و در زيرحوضه دركه 5/792 مترمكعب در كيلومترمربع برآورد گرديد. در مقايسه مدل MPSIAC نتايج قابل قبول تري را ارايه داده است.

One of the major problems in the integrated management of watersheds is soil erosion and Sediment. The control of this problem requires precise studies; quantitative data to determine critical and prone to erosion areas. Thus, an analysis of rate of erosion and sediment production using GIS techniques and experimental methods, such as EPM and MPSIAC seems necessary. In this study, we tried to use these two models to determine the amount of sediment and erosion-prone areas in the two sub watersheds overlooking the city of Tehran; Kan and Darakeh to recognize where necessary for conservation operations. Finally with use geostatics operations, two models were compared. The results show the most values of erosion are in Tuffy, Shaly Parts of sub watersheds correlated with sensitive formation such as Karaj. Based on map of MPSIAC model more than 50% of the total sub watersheds area was classified at class high of erosion category with 373.78 m3?km2 per year for Kan and 483 m3?km2 per year for Darakeh sedimentation. Sub-basins’ erosion were calculated as 683.2 m3?km2 per year for Kan and 792.5 m3?km2 per year for Darakeh by EPM models. The results of statistical compare of erosion of MPSIAC and EPM models show that, there is no significant different between erosion estimate by MPSIAC model and real erosion measure, but the erosion estimate by EPM model have a significant different. Som MPSIAC model may have better performance.