بررسي و تبيين سير تحول سياست‌ها و برنامه‌هاي حفاظت از ميراث فرهنگي، بازه زماني سال 1357تا1391

A Study and Review of the Evolution of Policies and Plans Adopted for Conservation of Cultural Heritage, From 1999 Up To 2012

بسترها و عوامل گوناگوني در فرايند شكل‌گيري سياست‌ها و برنامه‌هاي حفاظت از ميراث فرهنگي در ايران تاثير‌گذار بوده‌اند. در اين راستا مقاله حاضر، تغييرات ساختاري سازمان ميراث فرهنگي، گردشگري و صنايع دستي كشور متاثر از تحولات و رويدادهاي فرهنگي ـ اجتماعي، سياسي و اقتصادي كشور را كه نقش موثري در فرايند شكل‌گيري سياست‌ها و برنامه‌هاي حفاظت داشته‌اند، مورد بررسي قرار داده است؛ از اين رو، هدف اصلي اين مقاله بررسي و تبيين سير تحول سياست‌ها و برنامه‌هاي حفاظت از ميراث فرهنگي، به‌ويژه از ديدگاه سازمان ميراث فرهنگي است. براي اين منظور، از روش تحقيق كيفي با راهبرد تفسيرگرايي، به‌منظور تبيين و تفسير موضوع استفاده شده است؛ ابزارهاي مورد استفاده شامل جمع‌آوري اطلاعات به روش مطالعه اسنادي و كتابخانه‌اي و بهره‌گيري از مصاحبه‌هاي عميق و ساختاريافته با صاحب‌نظران و غالباً مديران سازمان ميراث فرهنگي است كه توضيح و تفسير آن مصاحبه‌ها محتواي مقاله را شكل مي‌دهد. يافته‌هاي حاصل از اين تحقيق نشان مي‌دهد قوانين برنامه پنج ساله توسعه اقتصادي، اجتماعي و سياسي كشور و تحولات ساختاري صورت گرفته در سطح كشور ازجمله پيروزي انقلاب اسلامي و وقوع جنگ تحميلي، به همراه تغييرات در سطح مديريت سازمان ميراث فرهنگي، تاثيرات متفاوتي را بر فرايند شكل‌گيري سياست‌ها و برنامه‌هاي حفاظت از ميراث فرهنگي در ايران داشته‌ است. بررسي‌ها نشان مي‌دهد در دوره‌اي كه بيشترين همگرايي بين برنامه‌هاي كلان توسعه‌اي كشور و اهداف سازمان ميراث فرهنگي به‌وجود آمده است، بيشترين دستاوردها در راستاي حفاظت از ميراث فرهنگي ـ تاريخي حاصل شده است. به‌علاوه، بررسي و واكاوي قوانين برنامه‌هاي پنج ساله اول تا پنجم توسعه، به‌خصوص برنامه‌هاي سوم و چهارم توسعه، بيانگر ارايه راهبردها و به‌دنبال آن، شكل‌گيري سياست‌ها و اقداماتي موثر به‌منظور حفاظت از ميراث فرهنگي از سوي سازمان ميراث فرهنگي و ساير سازمان‌هاي مرتبط مي‌باشند.

There are different factors effective in making policies and plans for conservation of cultural heritage in Iran. This paper aims to study and review structural changes of Cultural Heritage Organization of Iran which were made by important cultural, social, political, and economic changes and events of Iran and have a significant role in the process of making policies and plans for conservation of cultural heritage. The main object of this paper is to study and explain the evolution of policies and plans adopted for the conservation of cultural heritage, especially from the prospective of the Cultural Heritage Organization. For this purpose, a qualitative research method with interpretivist strategy has been employed to explain and interpret the subject of research. To collect the data required for this research; library and documentary methods, structured and in ـ depth interviews with experts, mainly the directors of the Cultural Heritage Organization, have been used. The content of the issues, provided in this paper, are based on the interpretations and explanations of the interviews. The findings of this research show that the regulations of the five ـ year socio ـ economic development plan and structural changes have taken place at the national level, including the Islamic Revolution in Iran, Iraq – Iran war, accompanied with the changes in the top management of the Cultural Heritage Organization; have had different effects on the process of making polices and planning for conservation of cultural heritage in Iran. The studies show that most successes in conservation of heritage have been achieved when there had been higher convergence between the macro development plans and the objectives of the Cultural Heritage Organization. In addition, the reviewing and analysis of the regulations of the 1st up to the 5th Five ـ Year Development Plans, especially the 3rd and 4th Development Plans, indicate the provision of strategies and adoption of effective policies and measures for conservation of cultural heritage by the Cultural Heritage Organization and other related organizations.