«بررسي معاني سفر آفاقي و دستاوردهاي آن از منظر عرفاي مسلمان»

Investigating the Different Meanings of Extrovertive Journey and its Achievements in Perspective of Muslim Mystics

در عرفان اسلامي با استناد به آيه شريفه «سَنُريهِمْ آياتِنا فِي الْآفاقِ وَ في‏ اَنْفُسِهِمْ حَتَّي يَتَبَيَّنَ لَهُمْ اَنَّهُ الْحَقُّ» سفر به دو مرتبه «سفر آفاقي» و «سفر انفسي» تقسيم شده است. سفر آفاقي عبارت از سفري است كه طي آن مسافر و سالك به سير و سلوك در عوالم ظاهري و مراتب بيرون از نفس انسان مي‌پردازد. در مقابل اين سفر ظاهري، سفر باطني است كه در آن انسان سالك به سير و سلوك در مراتب نفس خويش مي‌پردازد و از آن جا كه تمامي مراحل اين سفر در نفس سالك و نه بيرون از آن محقق مي‌گردد از آن به سير انفسي تعبير مي‌گردد. از منظر برخي از عرفا، سفر آفاقي به دليل تقدم وجود مرتبه آفاق بر انفس و ظهور تفصيلي آيات حضرت حق در مرتبه آفاق، بر سفر انفسي تقدم دارد. هر چند در نگاه اوليه، رايج‌ترين معنايي كه از سير در آفاق در متون عرفاني مطرح شده است، سير و سفر در شهرها و مناطق مختلف است اما به نظر مي‌رسد كه معاني دقيق‌تر و عميق‌تري از سير در آفاق در عرفان اسلامي قابل طرح است. در اين مقاله ضمن بيان معناي رايج و متداول از سير آفاقي و اشاره به دستاوردهاي آن در مسير سلوك معنوي، تلاش شده است تا با استناد به مباني هستي‌شناسانه در عرفان اسلامي و نيز توجه به معاني عميق‌تري كه آيه شريفه بدان اشاره دارد، مراتب ديگري از سير آفاقي در عرفان اسلامي مطرح شود.

According to the verse »We will show our signs to them in the horizons of the external world and within themselves, until it becomes clear to them that itʹs the truth«, journey in Islamic mysticism is divided into extrovertive and introvertive journey. Extrovertive journey is a journey in which the traveler and the seeker explore the external world far beyond human soul. The opposite of the outward journey is inner journey in which the seeker explores his own soul. Since all stages of the travel are realized in the soul of the seeker, not out of it, this travel is interpreted as introvertive travel. For some mystics, extrovertive journey takes precedence over introvertive journey because of pre-existence of the world and also due to the detailed advent of the Holy Quran in the world level. Although at first glance, the concept extrovertive journey in mystical texts means travelling in different cities and areas, it seems that closer and deeper meanings can be offered for it. In this paper, we point out to the common sense of extrovertive journey and its achievements in spiritual track. Then, based on the ontological foundations of Islamic mysticism, and also according to the deeper meanings that the verse refers to, it is attempted to offer another level for extrovertive journey in Islamic mysticism. These levels that include "travelling in the longitudinal levels of the world" and "the perfect manʹs travelling in different levels of the world" are various ends and achievements of the first level. Key words: Extrovertive journery, introvertive journey, small world, Great world, Non- detailed advent, detailed advent, Mohammadian reality