«تجلّي اشارات عرفاني حضرت آدم(ع) در آثار عطّار»

Manifestation of Mystical Allusions of Adam in Attar Works

در قرآن مجيد، بخش زيادي از مفاهيم در قالب نماد و تمثيل بيان شده است. وجود اين تمثيل‌ها در حقيقت نزديك كننده هر چه بيشتر مفهوم به ذهن مخاطب است. داستان‌هاي عرفاني نيز كه غالباً صورتي تمثيلي يا تاويلي دارند، از اين سبك قرآن به ويژه در تاويل داستان‌هاي قرآني بهره برده‌اند. يكي از داستان‌هاي رمزي در قرآن كريم، داستان حضرت آدم (ع) است كه عرفا در آثار خويش به اشارات آن توجه كرده‌اند و به‌طور صريح يا غير صريح به رمز‌گشايي از آن پرداخته‌اند. هدف اصلي اين مقاله، پژوهش پيرامون تجلّي اشارات عرفاني حضرت آدم در آثار عطّار است. دراين پژوهش به داستان آدم (ع) در قرآن و تورات پرداخته ايم؛ همچنين چگونگي اين داستان در مقولاتي چون آفرينش آدم، كارنامه شيطان، ميوهممنوع، و توبه آدم همراه با شواهد شعري بررسي شده است. تحليل داده هاي پژوهش نشان داده‌است كه آدم رمز عقل كل و حوا رمز نفس كل است و در اين داستان مار، شيطان و طاوس از موانع سير و سلوك‌اند كه به تفصيل بدان پرداخته شده است

In Holy Quran, many of the concepts are expressed in the form of symbols and allegories. The allegories actually make the concept clearer to the audienceʹs mind. Mystical stories which often are interpretive and allegorical have benefited from this style of Quran especially in the light of interpretation of the Quran stories. One of the allegorical stories in Quran is the story of Adam (peace be upon him) that mystics have focused on its implications in their works and explicitly or implicitly decoded it. The main objective of this paper is to study the expression of mystical allusions of Adam in the works of Attar. In this research, we have studied the story of Adam in Quran and Torah; also this story has been reviewed in terms of the creation of Adam, Mephistopheles records, forbidden fruit, and Adam’s repentance with poetic evidence. The data analysis reveals that Adam indicates the divine wisdom and Eve indicates the whole self and in this story, the serpent, the devil, and the peacock are considered as obstacles of evolution that have been studied in detail. Keywords: Quran, Adam, Eve, Wheat, Serpent, Mephistopheles, Repentance, Attar