نقش فرهنگ و هويت ملي در شكل‏‌گيري شبكه‏‌هاي اجتماعي از ديدگاه فعالان فضاي سايبري ايران

The Role of Culture and Identity in Forming Social network in Society in Viewpoint of Iranian Cyber Space Activists

در طراحي الگوي توسعه جمهوري اسلامي ايران، اختلاف متعددي در ميان نخبگان وجود دارد؛ يكي از اين موارد، مباني طراحي الگوي توسعه نظام ارتباطات و فضاي مجازي به‏طورخاص و طراحي مباني شبكه‏هاي اجتماعي بومي، به‏طور خاص است؛ اين مقاله به شناخت همين اختلاف ذهنيت‏ها پرداخته‏است. سيوال اين بوده كه آيا مي‏توان فضاي مجازي، اينترنت، رسانه‏هاي اجتماعي و به‏طور خاص شبكه‏هاي اجتماعي را براساس فرهنگ و هويت هر كشور، سياستگذاري، برنامه‏ريزي و اگر ممكن است، اصول حاكم بر آن چه خواهد بود؟ عموم پژوهش‏هاي انجام شده اين حوزه در كشور با اتخاذ رويكردي ماترياليستي و احتساب فرهنگ به مثابه يك متغير وابسته در برابر متغيرهاي مستقلي مانند فناوري، به دنبال يافتن نوع و عمق تاثيرات فضاي سايبر، رسانه‏ها و شبكه‏هاي اجتماعي بر فرهنگ و هويت ما هستند، در حالي‏كه در اين مقاله، با استفاده از روش كيو، سعي براين بوده است تا ذهنيت‏هاي موجود بين نخبگان، مديران، سياستگذاران، فعالان و دست‏اندركاران حوزه فضاي مجزي نسبت به نقشي كه مي‏تواند فرهنگ و هويت، به مثابه يك متغير مستقل بر ايجاد شبكه‏هاي اجتماعي بومي داشته باشد، شناسايي شود. در اين تحقيق با تجزيه و تحليل پرسشنامه‏هايي كه در اختيار فعالان موثر فضاي مجازي كشور قرار داده شد، به‏صورت روشن، در پايان 5 نوع ذهنيت نسبت به اين مسيله (نقش فرهنگ و هويت ملي در شكل‏گيري شبكه‏هاي اجتماعي) يافته شد كه ابعاد هركدام از آنها در اين مقاله به‏صورت اختصار ولي گويا توضيح داده شده است و در پايان براساس دركي كه از اين ذهنيت‏ها و نسبت مابين آنها پيدا شده، توصيه‏هاي عملياتي براي سياستگذاران كشور در اين حوزه ارايه شده است.

There are many disagreements among elites about development pattern modeling in Islamic republic of Iran. One of these disagreements is basis of development pattern modeling of communication system and cyberspace in general and disagreements such as modeling principles of domestic social networks in particular. This research deals with the question that whether or not the cyberspace, internet, social media and social networks can be policymaking, manage and planning development on basis of culture and identity of each country. If so, what set of principles should govern the process. The mainstream materialistic approaches of Iranian researchers consider culture to be a dependent variable against independent variables such as technology. So look for type and depths of cyberspace, media and social networks effects on our culture and identity. Unlike that approach, we used Q method to investigate the mindset of experts, managers, policymakers and active users of the cyberspace regarding the role that culture and identity might play in the formation of domestic social networks. Analyzing the questionnaires returned by influential activists of the cyberspace, we found five primary mindsets regarding the aforementioned issue, dimensions of which are briefly elaborated. Finally, based on our understanding of the investigated mindsets and their interrelationships, a few operational suggestions are recommended to policymakers in this field.