كلاسه بندي اثر آلودگي بيولوژيكي شانه دار (Mnemiopsis leidyi) در زيستگاه سواحل جنوبي درياي خزر طي سالهاي 1375 تا 1389

Classification of bio-pollution caused by Mnemiopsis leidyi on habitat traits of the southern of Caspian Sea from 1996 to 2011

در سال‌هاي اخير اكوسيستم درياي خزر تحت تاثير گروه‌‌هاي مختلف گونه‌هاي مهاجم به خصوص شانه‌‌دار قرار گرفته است. بنابراين، در اين مطالعه ارزيابي آثار شانه‌‌دار مهاجم در زيستگاه با بررسي تغييرات زماني و مكاني پارامترهاي فيزيكي- شيميايي در درياي خزر انجام شد. دگرگوني و تغييرات زيستگاه‌‌ها داراي گستره بدون اثر (H0) تا آثار شديد (H4) در محيط موجودات كفزي و پلاژيك است. تغيير زيستگاه از شواهد فرايند تهاجم است، اما ديرتر اتفاق مي‌افتد. در اين تحقيق از داده‌ها و اطلاعات موجود طي سال‌هاي 1375 تا 1389 در خصوص شاخص‌هاي فيزيكوشيميايي (در اينجا به‌منزله ويژگي زيستگاهي بيان مي‌‌شود) استفاده شده است. اين سال‌ها به دو گروه زماني قبل از معرفي شانه‌دار (1375- 1379) و بعد از ورود شانه‌دار (1380- 1389) به درياي خزر مربوط مي‌‌شوند كه به سه دوره اول (1375- 1379)، دوم (1380- 1385) و سوم (1387- 1389) به‌منزله دوره‌‌هاي ارزيابي تقسيم شده است. اطلاعات پروژه‌هاي انجام‌شده به وسيله پژوهشكده اكولوژي درياي خزر در اكوسيستم درياي خزر و مقالات استخراج‌شده به‌منزله داده‌‌هاي اوليه در تحقيق حاضر استفاده شده است. نتايج اين مطالعه نشان داد كه حتي در زمان حضور و شكوفايي شانه‌‌دار در سال 1381 اثر در زيستگاه (ساختار فيزيكوشيميايي آب و رسوبات) در كلاس H0 قرار گرفت، زيرا آثار در زيستگاه و اكوسيستم از شواهد فرايند تهاجم در مرحله بعدي‌اند كه ديرتر اتفاق مي‌افتند. آثار شانه‌‌دار در زيستگاه به مرور زمان بيشتر مي‌شوند و به مراحل H2 و H3 و در نهايت در سال 1385 به رتبه H4 مي‌رسند، چنانكه در اين دوره زيستگاه ماهيان پلاژيك از جمله كيلكاي آنچوي و چشم درشت به شدت تخريب شده بود. در مرحله سازگاري (1387- 1389) با توجه به اينكه تراكم شانه‌دار روند كاهشي داشته اثر در زيستگاه از H3 تا H2 تغيير كرده است.

In recent years, the ecosystem of Caspian Sea has been affected by different invaders particularly ctenophore species. In this study, assessing impact on habitats was according to temporal and spatial variation of physical-chemical parameters in the southern of Caspian Sea. Variation and alteration of habitat contains a wide range from none impact (no habitat alteration=H0) to massive impact (loss of habitat=H4) on benthic and/or pelagic habitats. Impact on habitats and ecosystem process became evident at later stages of an invasion. In this research, data of physic-chemical parameters (as habitat straits) from 1996 to 2011were applied. These years were classified into two group such as before introduction of ctenophore (1996-2000) and after introduction of ctenophore (2001-2011) and also these two periods were grouped into three assessment periods namely first assessment period (1996-2000), second assessment period (2001-2006) and third assessment period (2008-2011). As the results showed that even at the presence and bloom of ctenophore the impact on habitat classified in H0 during 2001-02.Evidences of impact on habitat increased by years and shifted to the ranks H2, H3 and finally H4 during2005-06. In the adaptation phase (2008-2011) habitat changes classified on H2 to H3according to the decreasing of ctenophore density.