نقد وبررسي ادله بطلان خيار شرط در ايقاعات

Evaluation of invalidity arguments of option of condition in unilateral contracts

اصل حاكميت اراده به‌عنوان يكي از اصول مهم و زيربنايي در فقه و حقوق مورد توجه است. يكي از مصاديق ابراز حاكميت اراده، حق فسخ معامله با خيار شرط است. جريان خيار شرط در عقود به‌راحتي پذيرفته شده است، هرچند كه در برخي مصاديق عقود چون نكاح و وقف و ضمان اختلاف نظر وجود دارد، اما جريان خيار شرط در ايقاعات با سخت‌گيري‌ها و موانعي روبه‌رو بوده است و بسياري از فقها در صدد توجيه عدم جريان خيار در ايقاع بوده‌اند. مشهور ميان اصحاب، عدم نفوذ خيار شرط در ايقاعات و مستند آنها علاوه بر اجماع، وجوهي است عقلي كه برخي از آنها به اين برمي‌گردد كه ايقاع مطلقاً شرط را قبول نمي‌كند و برخي نيز به اين برمي‌گردد كه ايقاع خصوص خيار را قبول نمي‌كند. در اين جستار به بيان ادله بطلان و نقد و بررسي آن پرداخته‌ايم.

The principle of sovereignty of will is taken into consideration in jurisprudence and law as one fundamental, significant principle. One instant of declaring sovereignty of will is the right to cancel the contract through option of condition. That the contracts are subject to the option of condition is easily accepted – though whether this is acceptable with some instants of contracts such as marriage, pious endowment, and liability is a matter of disagreement. When it comes to unilateral legal acts, however, one encounters some difficulties and obstacles inasmuch as a good number of jurists have intended to prove that they are not subject to this option. In addition to consensus, those jurists have argued some rational proofs some of which referring to the point that unilateral legal acts cannot be conditioned and some other to the point that they cannot be subject to option. The present research deals with the proofs of nullification and criticism of them.