بررسي مقايسه‌اي ريخت‌شناختي سه گونه از جنس Paracobitis با استفاده از روش ريخت‌سنجي هندسي: با مروري بر وضعيت تاكسونوميك اين جنس در ايران

Comparison of morphological variations among three species of the genus Paracobitis in Iran using geometric morphometrics method with a taxonomical review on the genus in Iran

پژوهش حاضر با هدف امكان كاربرد روش ريخت‌سنجی هندسی در تفكيك گونه‌ای جمعيت‌های سه گونه از جنس Paracobitis در ايران و تشخص ويژگی‌های ريختی تمايز دهنده آنها اجرا شد، چرا كه مطالعات پيشين بر اساس روش ريخت‌سنجی سنتی نتوانسته است گونه‌های اين جنس را از لحاظ ريختی از يكديگر تمايز دهد. به اين منظور، تعداد 150 قطعه ماهی از رودخانه‌های كردان، زرين‌گل، مادرسو، قمرود و چاه‌نيمه زابل نمونه‌برداری شد. از سطح جانبی سمت چپ بدن ماهی‌ها عكس‌برداری شد و روی تصاوير دو بعدی با استفاده از نرم‌افزار TpsDig2 تعداد 15 عدد لندمارك گذاری تعيين شده رقومی گرديد. داده‌های لندمارك پس از تحليل پروكراست با روش‌های آماری چند متغيره PCA، CVA و تحليل خوشه‌ای تحليل شد. سپس، الگوهای تغيير شكل هر جمعيت نسبت به شكل ميانگين كل جمعيت‌ها در شبكه تغيير شكل مصورسازی شد. نتايج نشان داد كه تفاوت معنی‌دار در ويژگی‌های ريختی نه تنها سه گونه مورد بررسی بلكه بين جمعيت‌های مختلف آنها نيز وجود دارد (0001/0P<). اين تفاوت‌ها مربوط به طول و عرض سر، پهنای بدن، طول ساقه دمی، جايگاه چشم و موقعيت باله پشتی بودند. نتايج همچنين نشان داد كه جمعيت رودخانه كردان احتمالاً گونه P. iranica نباشد. علاوه بر اين، مطالعه پژوهش آشكار كرد كه روش ريخت‌سنجی هندسی می‌تواند برای بسياری از گونه‌ها با اندازه كوچك نظير اعضای خانواده Nemachelinae به عنوان ابزاری مناسب برای مطالعات ريخت‌شناختی و آرايه‌شناسی باشد.

This study was conducted to apply the landmark-based geometric morphometrics technique to differentiate three species of the genus Paracobitis (P. iranica, P. malapterura and P. rhadinaeus) in Iran based on their body shape, because previous works, using traditional morphometrics, could not distinct them. A total of 150 specimens were sampled from the Zaringol, Madarsoo, Ghomrood, Kordan Rivers and Chahnimeh reservoir. The left side of the specimens was photographed using a digital camera and then fifteen landmark-points were digitized on two-dimensional images using TpsDig2. Landmark data were analyzed after a generalised procrustes analysis using PCA, CVA and cluster analysis. The patterns of body shape differences among the populations were illustrated in the deformation grids in relation to consensus configuration. The results showed a significant differences among the studied species and their populations in terms of morphological traits (P<0.0001). Some differences were found in the length and depth of head, depth of body, caudal peduncle length and position of eye and position of dorsal fin. The result also showed that P. iranica from Kordan River can be considered to be a distinct taxon compared to the Ghomrood taxon based on its morphological characteristics. In addition, our findings revealed that the geometric morphometrics approach can be a proper tool for morphological and taxonomic studies in species with small sizes including Nemachelinae.