بررسي تغييرات مورفومتريك كمركولي بزرگ (Sitta tephronota dresseri) در امتداد رشته‌كوه زاگرس

Morphometric variation in Sitta tephronota dresseri populations along Zagros Mountains

كمركولی بزرگ (Sitta tephronata) دارای سه زيرگونه S. t. dresseri، S. t. obscura و S. t. tephronota در ايران است كه زيرگونه S. t. dresseri در امتداد رشته‌كوه زاگرس حضور دارد. بر اساس مطالعات پيشين، اين زيرگونه دارای تغييرات تدريجی در رنگ‌آميزی پر و بال از شمال غرب به سوی مناطق جنوب كشور است. اين در حالی است كه تغييرات جغرافيايی ويژگی‌های ريخت‌شناختی آن به خوبی مطالعه نشده است. در مطالعه حاضر، تغييرات جغرافيايی ويژگی‌های ريخت‌شناختی اين زيرگونه در امتداد رشته‌كوه زاگرس با بررسی چهار جمعيت از استان‌های اصفهان، كرمانشاه، فارس و مركزی بررسی شد. تعداد 14 ويژگی ريختی برای مقايسه تغييرات اندازه در 49 نمونه به دست آمده از مناطق مختلف اندازه‌گيری شد. برای انجام بررسی‌های دقيق‌تر تعداد 10 نسبت با استفاده از ويژگی‌های اوليه ساخته شد. از آزمون تجزيه واريانس برای بررسی وجود يا عدم وجود تفاوت معنی‌دار در اندازه و شكل صفات بين جمعيت‌ها استفاده شد. نتايج نشان داد كه بين اين چهار جمعيت در 9 مورد از 24 ويژگی بررسی شده تفاوت معنی‌دار وجود دارد. برای مقايسه ويژگی‌های ريختی جمعيت‌های مطالعه شده در نسبت‌های محاسبه شده از آزمون تجزيه به مؤلفه‌های اصلی (PCA)، آناليز كانونی (CVA) و تجزيه واريانس چند سويه (MANOVA) استفاده شد. يافته‌ها نشان داد كه جمعيت‌های فارس و مركزی با يكديگرتفاوت معنی‌دار دارند.

Sitta tephronota has three subspecies in Iran: S. t. obscura, S. t. tephronota and S. t. dresseri, with the latter occurring with very gradual variation in plumage in Zagros Mountains. Despite our knowledge about plumage variation, morphometrical variation in this subspecies is little known. In this study, we investigated geographical variation of the subspecies with four populations from Zagros Mountain (Esfahan, Fars, Kermanshah and Markazi). We measured 14 primary variable and 10 calculated ratios for comparison in univariate and multivariate analyses using Minitab and Past programs. Univariate test revealed that nine characteristics were significantly different among the four populations (P<0.05). Morphological matrices were analyzed by Principal Components Analysis (PCA), CVA and MANOVA. Result indicated that Fars population is different from Markazi population.