نقش عوامل طبيعي در آرايش فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي شهرستان ماهنشان

The Role of Natural Factors in Spatial Arrangements of Rural Settlements of Mahneshan Township

اولين گام در هر نوع برنامه‌ريزي از جمله برنامه ريزي توسعه پايدار سكونتگاه‌هاي روستايي، داشتن شناختي جامع از چگونگي پراكندگي، موقعيت وجمعيت سكونتگاه‌ها مي‌باشد. عدم شناخت و توجه كافي و جامع به معيارهاي طبيعي جهت استقرار سكونتگاه‌هاي روستايي، علاوه بر اتلاف منابع و امكانات، تلفات و هزينه‌هاي ناشي از رخدادهاي طبيعي را نيزافزايش مي‌دهد. به تبع اين ضرورت، پژوهش حاضر برآن است تا با مطالعه، شناخت و بررسي نقش عوامل طبيعي بر نحوه توزيع و استقرار سكونتگاه‌هاي روستايي شهرستان ماهنشان بپردازد.بدين منظور 3 معيار طبيعي شامل ارتفاع، شيب واقليم به عنوان عوامل موثر در آرايش فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي انتخاب گرديد. به منظور بررسي اين عوامل از نرم‌افزار ArcGis براي توليد و تجزيه تحليل نقشه‌ها استفاده شد. طي اين فرآيند، ابتدا نقشه‌هاي پايه تهيه گرديد، سپس استقرار سكونتگاه‌ها در رابطه با هر لايه تحليل شد. در انتها جهت تعيين ميزان همبستگي عوامل طبيعي و پراكنش فضايي سكونتگاه‌ها، از روش‌هاي آماري استنباطي پيرسون و اسپيرمن استفاده شد. نتايج بررسي‌ها نشان داد كه رابطه قوي و معنادار بين عوامل محيطي همچون (شيب، طبقات ارتفاعي و اقليم) و توزيع سكونتگاههاي روستايي وجود دارد و نوع همبستگي نيز براي عامل‌هاي محيطي (ارتفاع و شيب) و توزيع سكونتگاههاي روستايي از نوع معكوس ناقص و بين نوع اقليم و استقرار فضايي سكونتگاه‌هاي روستايي، همبستگي از نوع مستقيم ناقص مي‌باشد.

The first step in any type of planning including planning for the sustainable development of rural settlements requires comprehensive knowledge on scattering, location and population of settlements. Lack of recognition and enough and general consideration for natural criteria to establish rural settlements not only result in the waste of resources and facilities but also increases the wastes and costs resulting of natural events. Therefore the present research aimed to study, recognize and investigate the role of natural factors in distribution and establishment of Mahneshanʹs rural settlements. As a result 3 natural criteria including height, slope and climate were chosen as contributing factors in spatial arrangements of rural settlements. ArcGis software package was used to investigate such factors and to produce and analyze the maps. During this phase, basic maps were initially developed, and then the formation of settlements was analyzed with respect to each stratum. Finally Pearson and Spearman inferential statistical method was used to find out the level of correlation between natural factors and spatial scattering of rural settlements. Results demonstrated that there was a strong significant relationship between environmental factors such as slope, elevated classes and climate and distribution of rural settlements and there was a weak negative correlation between environmental factors (elevation and slope) and distribution of rural settlements and a weak positive correlation between the type of climate and spatial settlement of rural establishments.