نظريه رخص شرعيه در فقه اماميه

The Theory of Religious Permissions in the Twelver Shiite Jurisprudence

ضرورت تدوين فقهي آسان در عرصه عمل (رخصت هاي شرعي) گفتمان فقهي معاصر و مطمح نظر بسياري از كساني است كه راهكارهاي عمل به احكام آسان تر و سهل تر را جست و جو مي كنند. از آن رو كه شريعت اسلامي از ازل بر اساس آساني و دفع حرج و سختي بنا نهاده شده است. از سوي ديگر،پيچيدگي زندگي امروزي،انتظارات دنياي كنوني از دين در كنار ضرورت هاي تقليل گرايي در عمل به احكام شرعي اوليه و عام، ما را به جست و جوي از رخصت ها در شرايط ناشي از ضرورت ها و نيازمندي هاي زندگي امروزي سوق مي دهد. در واقع، سازوكار عمل به آراي مبتني بر تسهيل فقه اسلامي، از جمله كاربست ها و راهكارهاي ضرورت همسويي معرفت اسلامي با تغيير و مواجهه تعميم پذير با مقتضيات زماني و مكاني و مراعات مصالح عامّ ناشي از اين تغييرات است. مشروط بر آن كه اين همسويي مبتني بر رخصت ها در تعارض با نصوص و مبادي شريعت نباشد. اين پژوهش پس از تعاريف مفهومي و مصداقي رخص شرعيه به روش استقرايي به احصا مصاديقي از اخذ به رخص شرعيه در آراي فقيهان اماميه مي پردازد تا نظريه رُخَصت هاي شرعي را در فقه اماميه به عنوان مبناي مشروعيت قانونگذاري و يك روش قانون گذاري مشخص و عملي مطرح مي نمايد.

Necessity of formulating a jurisprudence which could be simply actualized (religious permissions) is the contemporary juristic discourse. Since Islamic Shari?a has been based from the very beginning on ease and repelling hardship on the one hand and complexity of modern life necessitates reduction in the position of action on the other, we should seek permissions with regard to the conditions caused by necessities and needs of the modern life. In fact, the mechanism of acting on the basis of facilitating Islamic jurisprudence is among necessary approaches of observing general expediencies which are caused by temporal and special necessities of human life – of course, conditional upon such facilitating not being in contradiction to Islamic principles and essentials. Defining religious permissions and referring to some of their instances first, the present research deals, then, with searching opinions of the Twelver Shiite jurists in order to find all instances of religious permissions in the jurisprudence so that it may present the theory of religious permissions as a base of legitimacy of lawmaking and a specific, practical method of lawmaking.