تبيين نقش شهرهاي كوچك در توسعه منطقه‌اي استان آذربايجان غربي؛ (مطالعه موردي: شهرهاي 50 – 25 هزار نفر)

Investigating the Role of Small Towns in the Development of West Azarbayejan Province (Case Study: Cities with 25-50000 Population)

هدف مقاله، بررسي نقش شهرهاي كوچك استان آذربايجان غربي در توسعه منطقه‌اي است. روش تحقيق «توصيفي ـ تحليلي» است. استان آذربايجان غربي در سال 1390 داراي پنج شهر كوچك (50 – 25 هزار نفر جمعيت) به نامهاي تكاب، ماكو، سردشت، شاهين دژ و اشنويه است كه حدود 10.35 درصد از جمعيت شهري استان را شامل مي‌شوند. در اين ميان شهر سردشت بيشترين ضريب كشش پذيري و جذب جمعيت را دارا بوده است. تايج شاخصهاي نخست شهري به كار رفته نشان مي‌دهد كه پديده نخست شهري استان در سالهاي اوليه مورد مطالعه (1335)، چندان چشمگير نبوده اما بعد از سال 1375 شدت اين نخست شهري تا سال 1390 افزايش يافته است. بر اساس نتايج مدل رتبه ـ اندازه تعديل يافته، شهر اروميه حدود 219383 نفر اضافه جمعيت و شهر دوم (خوي) حدود 23100 نفر كمبود جمعيت دارد (و الي آخر) تا در يك سلسله مراتب منظم شهري قرار گيرد. به لحاظ اقتصادي، نقش غالب شهرهاي كوچك در سال 1390 خدمات بوده است. كشاورزي و صنعت در سال 1390 نسبت به سال 1385 روند نزولي دارد. به طور كلي، شهرهاي كوچك در نظام شهري استان تاثيرات مثبتي داشته و آنچه كه كاركرد اين شهرها را تا حدود زيادي كم رنگ نموده افزايش بيش از حد جمعيت و تمركز شديد امكانات در شهر اروميه است. علاوه بر تمركز زدايي از شهر اروميه، تزريق امكانات و سرمايه به سوي شهرهاي كوچك راهكار مناسبي است كه با تقويت اين شهرها مي‌توان خلا سلسله مراتب سكونتگاهي را در نظام شهري استان پر نمود.

The aim of this paper is to investigate the role of small cities in West Azarbaijan province in urban system and regional development. The research method is descriptive – analytic. There are five small cities in West Azarbaijan province (25 – 50 thousand people) named Takab, Mako, Sardasht, Shahindej and Oshnaviyeh which include about 10.35 percent of urban population in the province; however Sardasht has the highest elasticity coefficient of population. The results of urban primacy indexes show that the urban primacy phenomenon in the early years of the study (1335) was not very impressive, but after 1375, urban primacy intensity increased until 1390. According to the surveys through modified Rank – Size Rule, Urmia has more people about 219383 populations and the second city (Khoy), has at about 23100 people lack (and so on) to be placed in an urban hierarchy. Economically, the dominant role of small cities was giving services in 1390. Agriculture and industry has been a downward trend in 1390 compared to 1385. In general, these cities have positive effects on the urban system of the province. What has diminished the function of these cities in urban system and regional development, is more increase of population and the intense centralization of facilities in Urmia city. As a result, decentralization of Urmia and allocating investment into the small cities is a suitable solution that with supporting these cities can fill the vacuum of settlement hierarchy in urban system of province.