بررسي تطبيقي عناصر نمايشنامه بجماليون توفيق الحكيم با پيگماليون اثر غلامحسين ساعدي

A Comparative Study on the Elements of Play "Bejmalion" by Tofigh Alhakim and "Pigmalion" by Gholamhossein Saedi

يكي از وظايف ادبيات تطبيقي، بررسي و تجزيه و تحليل ارتباط ها و شباهت هاي بين ادبيات زبان ها و مليّت هاي مختلف است. «اقتباس» نيز از مهم ترين موضوعات پژوهش هاي ادبيات تطبيقي است كه در آن، نويسنده به تفسير يا بازآفريني اثر هنري ديگر مي پردازد. توفيق الحكيم و غلامحسين ساعدي، دو نمايشنامه نويس مطرح در ادبيات عربي و فارسي هستند كه به‌ترتيب در نگارش نمايشنامه بجماليون و پيگماليون به اقتباس از اسطوره يوناني پيگماليون پرداخته اند؛ اما در كميّت و كيفيت استفاده از عناصر نمايشنامه اي متفاوت عمل كرده‌اند. هدف مقاله حاضر، توصيف و تحليل تطبيقي اين دو اثر از لحاظ عناصر نمايشنامه است. نتايج اين پژوهش نشان مي دهد كه توفيق الحكيم در اين زمينه، عملكرد بهتري داشته است. تلفيق چند اسطوره، ورود شخصيت هاي فرعي، ايجاد درون‌مايه جديد و ديالوگ هاي جامع و تامل‌برانگيز از جمله نقاط قوّت اثر بجماليون به شمار مي رود؛ ولي ساعدي در پيگماليون، نه‌تنها به اصل اسطوره چيزي اضافه نكرده، بلكه در رعايت عناصر نمايشنامه اي نيز موفق نبوده است؛ عدم استفاده از موضوع-هاي فرعي و شخصيت هاي جديد كه به پيشبرد حوادث اصلي نمايش كمك كند، عدم ارايه اطلاعات و مقدمه از شخصيت ها و وقايع اثر، ديالوگ هاي فاقد محتوا و حاشيه اي- كه تاثيري در سير نمايش ندارند- از جمله معايب اين اثر است.

One of the functions of the comparative literature is examining the analysis of relationships and similarities between language literature and different nations. Adoption is also one of the most important issues of comparative literature studies, in which the author interprets or recreates another art work. Tofigh Alhakim and Gholamhossein Saedi are two famous play writers in the field of Arabic and Farsi literature who have, respectively, written "Bejmalion" and "Pygmalion" plays adopted from Greek mythology of Pigmalion? however, the quantity and quality of the elements of their play are different. The purpose of this study is describing and analyzing these two works based on the elements of play, comparatively. The results showed that Tofigh Alhakim had a better performance in this regard. Integrating a few myths, entering secondary characters, creating new themes, comprehensive and meditative dialogue are considered as positive points of Pygmalion. But Saedi, in Pygmalion, not only did not add anything to the origin of the myth, but also was not successful in observing the elements of play. Not using the subgenre topics and new characters, which help to advance the main events of the play, not providing information and introduction of characters and events of the work, content-less and marginal dialogues, which have no effect on play, are defects of this work.