بررسي تاثير تاريخ كاشت و كود نيتروژن بر تشكيل غلاف در سويا (رقم كتول (DPX)) در استان گلستان

Investigating the effect of planting date and Nitrogen fertilizer on pod formation in Soybean (DPX cv.) in Golestan province

در ايران گياه سويا (Glycin max L.)به‌خاطر نيازهاي خاص اكولوژيكي، بيشتر در دو استان گلستان و مازندران كشت مي‌شود و به‌طور متوسط ساليانه حدود 70-60 هزار هكتار از اراضي استان گلستان زيركشت اين محصول قرار مي‌گيرد. ازآنجايي‌كه شناخت عوامل به زراعي موثر مي‌تواند گامي اساسي در افزايش توليد اين گياه روغني داشته باشد، در سال 1389 آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خردشده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با 4 تكرار و منظورنمودن 2 عامل و 12 تيمار در علي‌آباد كتول از مهم‌ترين نقاط كشت سويا در كشور انجام گرفت. تاريخ كاشت در 6 سطح (11، 21 و 31 تير و 10، 20 و 30مرداد) به‌عنوان عامل اصلي و كود نيتروژن به‌عنوان عامل فرعي در 2 سطح (بدون نيتروژن و 25 كيلوگرم نيتروژن خالص در هكتار) درنظرگرفته شد. نتايج نشان داد كه تعداد غلاف سالم كل بوته، تعداد غلاف سالم در ساقه اصلي و شاخه فرعي، تعداد دانه در غلاف و عملكرد دانه تحت‌تاثير تاريخ كاشت قرار گرفتند. روز 11 تير با متوسط عملكرد دانه 3941 كيلوگرم در هكتار بهترين تاريخ كاشت بوده كه نسبت به ساير تاريخ‌هاي كاشت برتري داشت. نيتروژن نيز روي عملكرد دانه تاثير مثبت و معني‌داري داشت. نتايج نشان داد كه تمام صفات به‌جز صفت تعداد دانه در غلاف با تاخير در كاشت كاهش مي‌يابد و اثر متقابل تاريخ كاشت و نيتروژن بر صفات تعداد غلاف سالم كل بوته، تعداد غلاف سالم در ساقه اصلي و شاخه فرعي معني‌دار بود. درنتيجه با تاريخ كاشت به‌موقع؛ به‌دليل طول دوره رشدونمو مناسب و افزايش اجزاي عملكرد، عملكرد دانه، افزايش مي‌يابد و همچنين دادن حداقل يك نوبت كود سرك در سويا مي‌تواند تاثير مثبتي در عملكرد دانه به‌دنبال داشته باشد.

In Iran, soybean (Glycin max L.) is usually grown in Golestan and Mazandaran provinces due to its special ecological demands. About 60,000 to 70,000 hectares of the lands in Golestan province are used to cultivate this crop each year. Given that the identification of factors that improve the agronomic conditions can be influential in improving the production of this oil crop, a split-plot experiment including two factors and 12 treatments was carried out with four replications. It followed a randomized complete blocks design and was conducted in Ali Abad Katool region (Kamalan Zone) in 2010. The main factor included the planting date at six levels (2th, 12st, and 22nd of July and 1st, 11th, and 21st of August) and the second factor included nitrogen fertilizer at 2 levels (0 and 25 kg/ha pure nitrogen). The results indicated that the number of healthy pods in the whole plant, the main stem, and the secondary branch was influenced by the planting date. The 2nd of July was the best planting date in comparison to the other times due to the average grain yield amounting to 3941 kg per hectare. In addition, nitrogen had a significant positive effect on grain yield. The results revealed that all the traits except for the number of seeds per pod decreased with a delay in cultivation. The interaction effect of the planting date and nitrogen was significant for the total number of healthy pods in the whole plant, the main stem, and the secondary branches. Generally speaking, considering the best time of cultivation can improve grain yield due to its appropriate growth period and an increase in yield component. In addition, applying nitrogen fertilizer, at least one time, can have a positive effect on soybean grain yield.