ارزيابي وضعيت كيفي آب درياچه هاي سدهاي بزرگ با استفاده از شاخص WQI و TSI ( مطالعه موردي درياچه سد دز)

Water quality assessment of manmade lakes by application of WQI and TSI index (Case study: Dez dam reservoir)

درياچه سدها از پيكره هاي آبي انسان ساز مي باشند كه تحت تاثير رودخانه ها قرار مي‏گيرند. سد دز بر روي رودخانه دز در استان خوزستان يكي از بزرگ‌ترين سدهاي ايران است كه وظيفه كنترل سيلاب، آبياري اراضي، ذخيره آب و توليد انرژي را بر عهده دارد. در مطالعه ميداني پارامترهاي فيزيكوشيميايي EC، نيترات، آمونيوم، فسفات، كدورت ، TS، قلياييت ، كليفرم ، دما، DO، BOD،كلروفيل آ و عمق سنجي در پنج ايستگاه براي سال آبي 90-89 اندازه گيري شد. با استفاده از شاخص كيفي آب و شاخص وضعيت تروفيك ، كيفيت آب ايستگاه هاي مختلف بررسي و با استفاده از تحليل هاي GIS سعي گرديد ايستگاه هاي با وضعيت مشابه در يك گروه طبقه بندي گردند.تهيه بازه هاي كيفي تصميم گيران را در برنامه ريزي ها كمك مي‌نمايد. نتايج نشان داد بيشترين و بهترين شاخص كيفي آب مخزن با مقدار 61 براي ايستگاه دوم تقريباً در وسط مخزن در دي ماه است و كم-ترين آن در ايستگاه ورودي به مخزن با مقدار 46 در فروردين ماه است . همچنين شاخص وضعيت تروفيك درياچه در حالت مزوتروفيك و يوتروفيك در بهار و تابستان متغير است ولي در بقيه فصول وضعيت نسبتاً ثابتي دارد. علت اين تغييرات به هم خوردن سيستم لايه‌بندي دمايي است. همچنين خطر تغذيه گرايي، در صورت عدم كنترل منابع آلاينده ورودي، كيفيت آب درياچه را تهديد مي نمايد. بروز تغذيه گرايي در مخزن سبب ايجاد محدوديت هايي در كاربري آب‌شده و سبب توليد مواد سمي، بو و تغيير رنگ مي گردد.

Lake dams are manmade water bodies, usually formed by constructing a dam across a flowing river. Dez dam which is located on Karun River is one of the largest Iranian dams. In a field study, EC, Nitrate, Ammonia, Phosphate, Turbidity, TS, Alkalinity, Coliform, Temperature, DO, BOD, chrophlla and disk sechi have measured at five sampling points at 2011-2012 water years. Water Quality Index and TSI have been calculated for all sampling points and quality zonation has been done. The results show that the best water quality index for reservoir water is at second sampling point with amount of 61 which is situated at the center of reservoir, and the worst index is at entering point to the reservoir with amount of 46 at April. The main reason of changes is turnover of thermal stratification. Risk of Eutrophication will treat lake water quality if no entering pollutants control be conducted. Eutrophication will cause serious limitations in land use applicability, turbidity increase, poisonous materials production and increase in sedimentation regime. Experimental results and water quality indexes show that Dez dam quality is suitable for all public usages at the moment; it is obvious that tertiary treatment is necessary for drinking application.