معرفت‌شناسي گزاره‌هاي اخلاقي بر مبناي نظريه ادراكات اعتباري علامه طباطبايي

Epistemology of Ethical Propositions based on Allameh Tabatabaiʹʹs Theory of “Idrakat I’tibari”

با طرح نظريه ادراكات اعتباري از سوي علامه طباطبايي، بسياري از علوم بشري از جمله علم اخلاق و گزاره‌هاي، آن تحت اين نوع از ادراكات طبقه‌بندي شده و به‌تبع آن به لحاظ معرفت‌شناسي ماهيت و احكامي متفاوت با ادراكات حقيقي پيدا خواهند كرد. در اين مقاله با كاوش در آثار علامه طباطبايي در خصوص ماهيت ادراكات اعتباري، مهم‌ترين ويژگي‌هاي اين ادراكات استقرا شده و پيرو آن لوازم و خصوصيات گزاره‌هاي اخلاقي به ويژه از حيث معرفت‌شناسي بررسي شده است؛ ويژگي‌هايي همچون عدم واقع‌نمايي اين گزاره‌ها، معيار در صحت و سقم آن‌ها، پيوند اين گزاره‌ها با احساسات و پيامد آن، عدم رابطه توليدي با علوم حقيقي، عدم اتصافشان به اموري همچون بداهت و ضرورت، گستره نفوذ و حوزه كاربرد آن‌ها و ديگر خصوصياتي كه عدم توجه به آن‌ها باعث مغالطه و خلط احكام اين گزاره‌ها با احكام ادراكات حقيقي مي‌شود.

Allamah Tabatabaei classifies the sciences based on his theory, “idrakat I’tibari” (Conventional Perceptions). According to this theory, the nature of the two perceptions, actual and conventional, are completely different. Based on this theory, Ethics is a conventional science; so, ethical propositions are described by the characteristics of conventional perception. In this essay, we have shown the most important characteristics of conventional perception and have addressed the epistemological issues regarding ethical propositions, such as lack of reality representation of these propositions, the criteria of their truth and falsity, their relation to sentiments and emotions and its consequence, etc.