چيستي نظريه‌هاي علمي: رويكردهاي نحوي و معناشناختي

Quiddity of the Scientific Theories?

در این مقاله دو دیدگاه عمده كه فلاسفة علم از قرن بیستم تاكنون در مورد نظریه‌های علمی داشته‌اند معرفی خواهد شد. این دو دیدگاه یكی «دیدگاه متداول» یا رویكرد نحوی به علم است، و دیگری دیدگاه معناشناختی به نظریه‌های علمی است. با این حال عمدة تمركز این مقاله در معرفی دیدگاه معناشناختی به علم خواهد بود. رویكرد اول اكنون چندان طرف‌داری در میان فلاسفة علم ندارد و عمدتاً متعلق به پوزیتیویست‌های منطقی بوده است. دو اشكال عمدة این دیدگاه، یكی غیرعملی بودن صورت‌بندی نظریه‌های علمی در زبان منطق مرتبة اول است و دیگری ارائة تبیینی نامناسب از مفهوم مدل و كاربرد آن در علم است. ملاحظه خواهد شد كه با معرفی مفهوم ساختار و نسخه‌ای از دیدگاه معناشناختی كه داكوستا و فرنچ ارائه می‌دهند، كه در آن از مفهوم صدق جزئی استفاده می‌كنند، بسیاری از مشكلات دیدگاه متداول از جمله دو اشكال فوق برطرف خواهد شد.

In this paper two viewpoints about scientific theories will be introduced. These two viewpoints are: 1- received view and 2- semantic view about scientific theories. It should be emphasized that our major focus is on the semantic view to scientific theories. The first one, now, does not have any considerable adherents and mainly logical positivist philosophers were its defenders. The received view has two important problems: 1- it is highly impractical that we want to formalize the scientific theories in the first order logic language and 2- its characterization of role and status of models in the scientific theories is inappropriate. We will notice that the semantic view, in particular the version that da Costa and French introduced, by its use of structure, can dissolve these problems and many problems that this view is involved with and this approach is in agreement with what scientists do in reality, in particular physicists try to model natural phenomena.