مطالعه شيمي بلور و منطقه‌بندي كلينوپيروكسن‌هاي موجود در سنگ‌هاي آتشفشاني آلكالن شمال غرب مشگين‌شهر، ايران

A study on Crystal chemistry and zoning types of clinopyroxenes in alkaline volcanic rocks, NW Meshginshahr, Iran

منطقه مورد مطالعه بخشي از زون البرز غربي آذربايجان بوده و در شمال غرب شهرستان مشگين‌شهر واقع است. اين منطقه شامل سنگ‌هاي آلكالن با تركيب فنوليت تفريتي و تفريت فنوليتي به سن ايوسن بوده كه با داشتن درشت بلورهايي همچون كلينوپيروكسن، آنالسيم، آلكالي‌فلدسپار و پلاژيوكلاز و با خميره‌اي مشابه با همان تركيب كاني‌شناسي مشخص مي‌گردند. آناليز نقطه‌اي بر روي مقاطع نازك صيقلي جهت بررسي شيمي كلينوپيروكسن‌ها، با بكارگيري يك دستگاه ريز‌پردازش الكتروني انجام گرديد. بر‌پايه اين نتايج مشخص شد كه كلينوپيروكسن‌هاي موجود در سنگ‌هاي منطقه از نوع ديوپسيد بوده و داراي عدد منيزيم نسبتاً بالا (90/0-66/0) ، Al2O3 متغير (39/3 تا 38/8 درصد)، TiO2 كمتر از 02/2 و Na2O، 36/0 تا 50/1 درصد و نسبت AlVI/AlIV كمتر از 3/0 مي‌باشند و پيشنهاد مي‌كنند كه ماگما، تحت فشار نسبتاً كم متبلور شده است. همچنين مشخص مي‌گردد بلورهاي مذكور در فشار متوسط 5/5-0/4 كيلوبار و دماي 1080-1005 درجه سانتي‌گراد تبلور يافته‌اند. بررسي ژيوشيميايي كلينوپيروكسن‌ها نشان مي‌دهد كه اين بلورها ويژگي كلينوپيروكسن‌هاي سنگ‌هاي آلكالن مربوط با قوس‌هاي آتشفشاني را دارا هستند. از وجود منطقه‌بندي نوساني عادي و معكوس در كلينوپيروكسن‌ها، چنين استنباط مي‌گردد كه فرايند تفريق و اختلاط از عوامل موثر بر تكامل سنگ‌هاي منطقه بوده‌اند. ?

The study area is part of Alborz-Azarbaijan zone exposed in NW Meshginshahr. The volcanic rocks, Eocene in age, include tephritic phonolite and phonolithic Tephrite. They have phenocrysts of clinopyroxene, analcime, plagioclase and alkali feldspar and set in the same minerals in the matrix. Microprobe analyses on polished thin sections were performed by using an electron microprobe analyzer for chemical analyses of the clinopyroxenes. Based on these results, it is concluded that all clinopyroxene phenocrysts are diopsidic in composition and have relatively high Mg-numbers (0.66-0.90), variable Al2O3 (3.39-8.38 wt %), low TiO2 ( < 2.02 wt %) and Na2O (0.36-1.5 wt %) contents and low AlVI/AlIV ratios (mostly < 0.3), suggesting relatively low-pressure crystallization conditions of the magma in the storage region. Also it is revealed they formed at temperature of 1005-1080 ?C and pressure of 4-5.5 kbars. The geochemical studies of clinopyroxenes remarkes they have clinopyroxene characteristics of alkaline rocks related to volcanic arc. Existence of normal and reverse zoning in clinopyroxens deduces differentiation and magma mixing were effective factors on evolution of the area rocks.