تحليل و پايش خشكسالي هواشناسي منطقه سيستان و بلوچستان

Analyzing and Monitoring the Meteorological Droughts in the Region of Sistan and Balouchestan

زمينه و هدف: يكي از اثرات زيان آور كمبود بارش خسارت هاي ناشي از رخداد خشكسالي است. هدف از اين مطالعه، بررسي فراواني و شدت وقوع خشكسالي منطقه سيستان و بلوچستان در مقياس سالانه و فصلي طي دوره 42 ساله آماري مي باشد. روش بررسي: تحليل خشكسالي با استفاده از پنج شاخص رايج توزيع استاندارد (ZI)، انحراف از ميانگين (SDI)، درصد نرمال بارندگي (PNPI)، ناهنجاري بارندگي (RAI) و كلاسه بندي دامنه بارش (PC) بر روي اطلاعات و آمار بارندگي فصلي و ساليانه چهار ايستگاه سينوپتيك زاهدان، زابل، چابهار و ايرانشهر طي دوره مشترك آماري (2005-1964) صورت گرفت. يافته ها و نتايج: نتايج نشان داد كه شاخص SDI در مقايسه با روش هاي PNPI، ZI، PC و RAI در مقياس فصلي و سالانه برآوردهاي قابل قبول تري را ارايه داد. استان سيستان و بلوچستان برمبناي شاخص SDI در مقياس ساليانه و فصلي خشكسالي هايي را تجربه نموده است. بر اين اساس، درصد خشكسالي هاي ساليانه ي با شدت زياد و بسيار زياد نسبت به خشكسالي هاي با شدت كم و متوسط كمتر بود. در مقياس فصلي نيز شاخص SDI در فصل تابستان بطور متوسط 42 درصد خشكسالي ها با شدت بسيار زياد و زياد را نشان داد در حالي كه در فصل زمستان ريسك وقوع خشكسالي با شدت هاي بسيار زياد و زياد بطور متوسط 12 درصد بود. همچنين مقادير ميانگين متحرك3 ساله و 5 ساله، جهت بررسي روند و تداوم خشكسالي در مقياس سالانه در ايستگاه هاي مذكور استخراج شد. نتيجه گيري: نتايج مبين اين واقعيت است كه خشكسالي در استان سيستان و بلوچستان رو به افزايش است كه بتدريج بر شدت آن نيز افزوده شده است. همچنين با عنايت به روند كاهشي بارش منطقه مي توان انتظار رخداد خشكسالي هاي با شدت و مدت بيشتري را داشت.

In this research, analyzing the meteorological drought is performed by using of five commonly used indices including: Rainfall Standard Index (ZI), Deviation from Mean Index (SDI), Percent of Normal Precipitation Index (PNPI), Rainfall Anomaly Index (RAI) and Precipitation Classification range (PC) on seasonal and yearly precipitation data in the four synoptic stations of Zahedan, Zabol, Chabahar and Iranshahr, using the same period starting from 1964 and ending to 2005. The result showed that SDI method performs more reliable estimation compared with PNPI, ZI, RAI methods in the annual and seasonal time scales. Based on SDI method, Sistan and Balouchestan Province has experienced frequent meteorological drought in both seasonal and annual time scales. In annual time scale, the frequency (percent) of intense and severe droughts was smaller than frequency of mild and medium droughts. In the seasonal time scale, on average, based on SDI method, most (42%) of severe and intense droughts occurred in summer, but in winter, the risk of severe and intense droughts was smaller (12%), We also used 3-year and 5-year moving averages method for evaluation of trends and drought duration in the annually time scale in the mentioned sites. The results showed that the rainfall standard index (RAI) performs different results from other indices. Other results also indicate that the intensity and frequency of meteorological drought are increasing in this province.