بررسي انطباق دبي موثر بار معلق و دبي با دوره بازگشت 1.5 سال در رودخانه‌هاي حوزه آبخيز درياچه نمك

Investigating the conformity of suspended sediment effective discharge and 1.5 years return period discharge in Daryache Namak river Basin

دبي موثر بار معلق، كه بيش‌ترين رسوب معلق را در مقايسه با ساير دبي‌ها در رودخانه‌ها حمل و شرايط بستر را تحت كنترل دارد، معياري در ارزيابي وضعيت آب از نظر رسوب است. عمدتاً عقيده بر اين است كه دبي موثر بار معلق، دوره بازگشت 1.5 ساله داشته، برابر با دبي سطح مقطع پر و دبي غالب رودخانه‌ها است. به‌منظور بررسي انطباق دبي موثر بار معلق و دبي با دوره بازگشت 1.5 سال، براساس داده‌هاي دبي جريان روزانه و حمل رسوب معلق در ده ايستگاه آب‌سنجي واقع بر روي رودخانه‌هاي حوزه آبخيز درياچه نمك ابتدا تابع چگالي احتمال جريان روزانه و سپس منحني سنجه رسوب ترسيم شد. در مرحله بعد با به‌كارگيري و ضرب ضرايب منحني سنجه رسوب در تابع چگالي احتمال جريان روزانه، تابع چگالي احتمال رسوب معلق ترسيم شد كه حالت مضرس داشته، مقدار پيك آن، دبي موثر بار معلـق است. در نهايت دوره بازگشت آن بر روي سري جريان حداكثر سالانه به روش تجربي ويبول محاسبه شد. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد كه انطباقي بين دبي موثر بار معلق و دبي با دوره بازگشت 1.5 سال وجود ندارد و نسبت مقدار دبي موثر بار معلق به مقدار دبي با دوره بازگشت 1.5 سال بين 1.03 تا 16.8 تغيير مي‌كند. با وجود اين، انجام تحقيقات بيش تر تا رسيدن به يك نتيجه قطعي ضروري است.

Effective discharge (Qeff) that transports the most of suspended sediment in rivers and controls the bed conditions is an important criterion for evaluating the quality of water. Qeff usually has 1.5 years recurrence interval on the yearly maximum flood data series. For examining similarity between Qeff and Q1.5 in ten stations of Daryacheh Namak Drainage Basin, at first the probability density function (pdf) of daily flows and sediment rating curves was plotted, after that probability density function of suspended sediment was constructed by multiplying the coefficient of sediment rating curves with pdf of daily flows. Then its recurrence interval was estimated by Vibulʹs method. The results showed that there are not any similarities between Qeff and Q1.5, and the ratio of Qeff to Q1.5 ranged from 1.03 to 16.8. Therefore more research is required to reach more certain result.