پديد آورندگان :
اميدي فرد، محمد نويسنده دانش آموخته كارشناسي ارشد دانشگاه شيراز Omidifar, M. , موسوي، سيد علي اكبر نويسنده استاديار دانشگاه شيراز Moosavi, A. A.
چكيده فارسي :
ويژگي هاي هيدروليكي در مطالعات هيدرولوژي، طراحي سيستم هاي آبياري و زهكشي، حفاظت خاك و كنترل فرسايش خاك در آبخيزها نقش مهمي ايفا مي كنند. اندازه گيري اين ويژگي ها بسيار وقت گير و هزينه بر است و به دليل تغييرات مكاني زياد براي دسترسي به مقادير قابل قبول نياز به اندازه گيري آنها در تعداد نقاط زيادي از خاك مي باشد. امروزه تخمين اين ويژگي ها با استفاده از ساير ويژگي هاي زوديافت خاك مورد توجه زيادي قرار گرفته است. بنابراين تحقيق حاضر با هدف ارايه توابع انتقالي رگرسيوني براي تخمين برخي ضرايب هيدروليكي در خاك هاي آهكي منطقه باجگاه (استان فارس) انجام شد. در 100 نقطه از خاك هاي مورد مطالعه مقادير هدايت هيدروليكي اشباع و نزديك به اشباع، ضريب جذب آب خاك و پخشيدگي هيدروليكي با روش هاي تك حلقه و قطره چكان و ويژگي هاي زوديافت خاك (شامل شن، سيلت، رس، جرم مخصوص ظاهري، ماده آلي، رطوبت خاك، پ هاش، ميزان آهك و گچ، ظرفيت تبادل كاتيوني و نسبت جذب سديم) اندازه گيري شد. با استفاده از رگرسيون چند متغيره گام به گام توابع انتقالي براي تخمين ويژگي هاي هيدروليكي ذكر شده ايجاد و با محاسبه برخي آماره ها، ارزيابي شدند. توابع انتقالي معرفي شده توانستند ويژگي هاي هيدروليكي خاك را با صحت قابل قبول با مقادير ضريب تبيين 31/0 تا 92/0 و شاخص تطابق 47/0 تا 97/0 به ترتيب براي پخشيدگي هيدروليكي (كمترين صحت) و ضريب جذب آب خاك (بيشترين صحت) پيش بيني كنند. با توجه به سختي و وقت گير بودن اندازه گيري اين ويژگي ها و از طرفي در دسترس بودن ويژگي هاي زوديافت استفاده شده، مي توان از توابع ارايه شده براي تخمين اين ويژگي ها در منطقه مورد مطالعه يا ساير مناطق مشابه استفاده نمود. البته براي استفاده از اين روابط در ساير مناطق بايستي ابتدا روابط آزمون و در صورت لزوم واسنجي شده و استفاده شوند.
چكيده لاتين :
Hydraulic attributes play important role in hydrological studies, soil conservation, designing irrigation and drainage systems, soil conservation, and controlling soil erosion in watersheds. Their measurements are very tedious and time consuming and due to high spatial variability, a large number of measurements are required for obtaining reliable values. Nowadays, prediction of these attributes from the easily available soil properties has received increased attention. Therefore, the present study aimed to introduce pedotransfer functions (PTFs) for estimation of some hydraulic coefficients in calcareous soils of Bajgah region in Fars province. In 100 sites, soils attributes including saturated and near saturated hydraulic conductivity, sorptivity coefficient, and hydraulic diffusivity were determined using Single Ring and Droplet methods and easily available soil properties including sand, silt, clay, bulk density, soil moisture, pH, calcium carbonate, gypsum, cation exchange capacity and sodium adsorption ratio were measured. Pedotransfer functions were derivate using stepwise multivariate regression method and were evaluated by calculating some statistical measures. In prediction of soil hydraulic attributes, easily available physical properties, i.e. sand content, geometric mean diameter of aggregate and soil particles, and saturated volumetric content as well as easily available chemical properties i.e. pH, organic matter, calcium carbonate equivalent, gypsum, total dissolved solids, cation exchange capacity and sodium adsorption ratio were entered in PTFs as estimator. The introduced PTFs could predict hydraulic soil attributes precisely with coefficient of determination of 0.31 and 0.92 and index of agreement of 0.47 and 0.97 for hydraulic diffusivity (the lowest accuracy) and sorptivity coefficient (the highest accuracy), respectively. Due to tedious and time consuming nature of measurement of these attributes and the easy availability of the applied properties, the introduced PTFs can be used for prediction of these hydraulic attributes in the studied area as well as in other similar regions. Of course, to use these PTFs in other regions, the equations should first be locally tested and calibrated.
