پديد آورندگان :
ميرزايي، روح‌الله نويسنده استاديار گروه محيط‌زيست، دانشكده منابع طبيعي و علوم زمين، دانشگاه كاشان Mirzaei, R. , قرباني، هادي نويسنده دانشيار گروه خاك‌شناسي، دانشكده كشاورزي، دانشگاه صنعتي شاهرود Ghorbani, H. , حافظي‌مقدس، ناصر نويسنده استاد گروه زمين‌شناسي، دانشكده علوم، دانشگاه فردوسي مشهد Hafezimoghadas, N.
كليدواژه :
درون‌يابي , عناصر سمي , آسيب‌پذيري بوم‌شناختي , استان گلستان
چكيده فارسي :
براي درك بهتر وسعت آلودگي خاك به عناصر سنگين و اثر آن بر اكوسيستم، داشتن اطلاعات مكاني اثر بوم‌شناختي آن‌ها ضروري است. ازاين‌رو، در اين پژوهش، الگوي مكاني خطر بوم‌شناختي فلزات سنگين (كادميوم، سرب، مس، نيكل و روي) در خاك سطحي استان گلستان مشخص شده است. بدين منظور، از سراسر استان 346 نمونه خاك سطحي
(0-30 سانتي‌متر) جمع‌آوري شد. پس از انجام آماده‌سازي‌هاي اوليه نمونه‌ها با تركيبي از اسيدهاي مختلف هضم شده و غلظت عناصر مذكور در آن‌ها قرايت شد. سپس بر اساس غلظت پايه و معادلات موجود، خطر تجمعي عناصر براي هر نقطه نمونه‌برداري مشخص گرديد و سپس با استفاده از روش كريجينگ معمولي، الگوي مكاني خطر بوم‌شناختي عناصر مشخص شد. نتايج نشان داد كه ميانگين غلظت كل كادميوم، سرب، مس، نيكل و روي در منطقه مورد مطالعه، به ترتيب: 12/0، 42/15، 9/23، 88/34 و 08/82 ميلي گرم در كيلوگرم است و دامنه تغييرات آن ها هم به ترتيب عبارت از 35/0، 2/37، 4/84 ، 85/75 و 4/392 است. نتايج درون‌يابي مشخص كرد كه سه منطقه اصلي با آسيب‌پذيري بوم‌شناختي بسيار زياد قابل شناسايي است: الف- منطقه‌اي در مركز قسمت جنوبي استان كه در قسمت كوهستاني استان واقع شده است. ب- قسمتي كه به صورت نواري در شرق استان از جنوب به شمال امتداد دارد و ج- منطقه‌اي در شمال غربي استان كه منطبق با مناطق دشتي و تالاب صوفيكم و مناطق مجاور مي‌باشد.
چكيده لاتين :
In order to better understand the extent of soil pollution by heavy metals and its effect on ecosystem, spatial information on ecological impacts of heavy metals would be necessary. Therefore, in the present study, the spatial pattern of ecological risk of heavy metals (cadmium, lead, copper, nickel and zinc) have been identified in surface soils of Golestan province. To this end, over 346 surface soil samples (0-30 cm) were collected all over the province. After the initial preparations, soil samples were digested using mixtures of different acids, and heavy metals concentrations were then detected. The accumulative risk of the elements were then determined for each sampling point on the basis of the background concentrations as well as available equations; then, the spatial pattern of ecological risks of the elements were identified using ordinary kriging technique. The results showed that the average total concentrations of cadmium, lead, copper, nickel and zinc in the study area, were 0.12, 15.42, 23.9, 34.88 and 82.08 mg/kg, respectively, and the concentration levels (mg/kg) of Cd, Cu, Pb, Ni and Zn ranged from 0.35 for cadmium to 37.2, 84.4, 75.85 and 392.4, for the other metals, respectively. Interpolation results also indicated that there were three main areas with very high ecological vulnerability in the province: a) a region in the center of the southern part of the province located in the mountainous area, b) a region where stretched as a tape from south to north in the east of the province, and c) a region in the northwest of the province, which covers the plain areas and Soofikam wetland and its adjacent regions.
