پراكنش غلظت كل چهار عنصر كم‏مصرف گياهي در دشت بروجن-فرادنبه و اثر آبياري با پساب شهري

Distribution of Total Concentrations of Four Soil Micronutrients in Boroojen–Faradonbeh and the Effect of Wastewater Irrigation

پهنه‌بندي غلظت كل عناصر كم‏مصرف مي‌تواند در مديريت حاصلخيزي خاك، كاربرد كود و مصرف پساب اهميت داشته باشد. هدف از اين پژوهش بررسي الگوي توزيع مكاني غلظت كل عناصر مس، روي، آهن، منگنز و تعيين بهترين روش ميان‌يابي جهت تهيه نقشه هاي پهنه‌بندي و بررسي تاثير پساب بر غلظت اين عناصر بود. براي اين منظور تعداد 200 نمونه‌ي خاك به‌صورت تصادفي و پراكنده از عمق 0 تا 30 سانتي‌متري دشت بروجن-فرادنبه برداشت و تعدادي از ويژگي‌هاي فيزيكوشيمايي و غلظت كل مس، روي، آهن، منگنز در نمونه ها اندازه گيري شد. غلظت اين عناصر زير حد مجاز هر عنصر بوده و آلودگي به اين عناصر در خاك وجود ندارد. الگوي تغييرات مكاني عناصر مس، روي، آهن با مدل واريوگرام كروي و منگنز با مدل نمايي قابل توصيف بود. هر چهار عنصر كم‏مصرف داراي كلاس وابستگي مكاني متوسط در دامنه تاثير بودند كه نشان دهنده‌ي اثرات بيشتر عوامل خارجي نسبت به عوامل طبيعي بوده است. به طور كلي برآورد روش كريجينگ (معمولي و ساده) در مقايسه با روش وزن دهي معكوس فاصله (توان هاي 1 تا 3) بهتر بود. پهنه‌بندي عناصر بر اساس واريوگرام منتخب و روش كريجينگ نشان داد كه غلظت عناصر به‌ويژه مس، روي و منگنز در بخش شرقي دشت بروجن و اطراف تصفيه‌خانه بروجن بيشتر از بخش غربي دشت (فرادنبه) بود. احتمالاً آبياري با پساب تصفيه‌خانه علت عمده‌ي اين تفاوت در غلظت‌ها است.

Mapping based on total concentrations of micronutrients may be useful in fertility management including fertilizer and/or wastewater application. The aims of this work were to (1) investigate the spatial distribution of total concentrations of copper (Cu), zinc (Zn), manganese (Mn) and iron (Fe); (2) to select the suitable spatial estimator; and (3) to understand the effect of wastewater irrigation on the mapping of these elements in the Boroojen-Faradonbeh plain. To this end, 200 soil samples were randomly collected from surface soil (0-30 cm) of the Boroojen-Faradonbeh plain and some soil physicochemical properties as well as total concentrations of Cu, Zn, Mn, and Fe were determined. Total concentrations were below permissible limit of each element indicating no serious issue concerning pollution. Spatial distributions of Cu, Zn, Mn and Fe were best described by a spherical variogram model while that of Mn by an exponential one. Intermediate spatial dependence of all four elements indicated the greater influence of external factors compared with internal factors. Krigging (simple or ordinary) was a better spatial estimator compared to the inverse distance method (with exponents varying from 1 to 3). The maps revealed that concentrations, particularly those of Cu, Zn, and Mn, were higher in the eastern part of the plain where wastewater irrigation is practiced. Treated wastewater application seems to be the main factor elevating the concentrations in the eastern part of the plain.