ويژگي‌هاي زمين‌شناسي، كاني‌شناسي و ژيوشيميايي كانسار تيتانيم چشمه سياه شهرضا- اصفهان

Geological, Mineralogical and Geochemical Characteristics of Cheshmeh-Siah Titanium Deposit, South of Shahreza, Isfahan

كانسار تيتانيم چشمه سياه شهرضا در 25 كيلومتري جنوب شرق شهرضا در استان اصفهان واقع است. اين كانسار بر‌ روي كمربند شهرضا- همبست- آباده در زون سنندج- سيرجان قرار دارد. مطالعات صحرايي زمين‌شناسي، كاني‌شناسي، سنگ‌شناسي و تجزيه ژيوشيميايي در اين كانسار نشان داده است كه كاني‌سازي اكسيد تيتانيم (عمدتاً آناتاز) و ايلمنيت در يك واحد رسي به سن ترياس پيشين به رنگ قهوه‌اي تيره و سياه كاملاً دگرسان‌شده، چين‌خورده و تكتونيزه و حاوي آثاري از سيل‌هاي آذرين نفوذي رخ داده است است. با توجه به 30 نمونه تجزيه‌شده به روش XRF، عيار ميانگين دي‌اكسيد تيتانيم در ترانشه‌ها و در بخش‌هاي سطحي زون كاني‌سازي در حدود 25/8 درصد برآورد شده است، كه حدود دو برابر حد اقتصادي در كانسار‌هاي مشابه است. در نحوه تشكيل اين كانسار، به نظر مي‌رسد كه ابتدا واحد رسي متعلق به ترياس پيشين و سيل‌هاي آذرين نفوذي بازي (منشا اصلي تيتانيم) بر اثر فعاليت‌هاي زمين‌ساختي به‌شدت چين خورده، دگرسان و تكتونيزه شده و به دنبال آن با تاثير فرايند هوازدگي، كاني‌سازي تيتانيم نوع لاتريتي ايجاد شده است. برخي شواهد موجود در مقاطع نازك و صيقلي نشان مي‌دهد كه بعد از تشكيل بخش اصلي كانسار از راه فرايند لاتريتي‌شدن، محلول‌هاي گرمابي در مراحل پاياني به‌طور محلي در امتداد گسل‌هاي منطقه عمل كرده و سهم كمي در غني‌شدگي كاني‌سازي تيتانيم و اكسيد آهن در اين كانسار داشته است.

Cheshmeh-Siah Titanium deposit is located in 25 km south of Shahreza town in Isfahan province. It lies in the Shahreza-Abadeh-Hambast belt, a part of Sanandaj-Sirjan Zone. Geological, mineralogical, petrographical and geochemical studies indicated that a strongly altered and fractured combined black clay and diabase sill unit hosted the main titanium mineralization, mostly composed of anatase and ilmenite. Titanium mineralization occurs in large area of 1x0.3 km. XRF analyses of 30 samples, collected from trenches in the mineralized zone, showed an average grade of 8.25% TiO2. It appears that in this deposit a clay unit, which contains Mn nodules, were deposited in Lower Triassic and then intruded by several diabase sills. The whole clay unit and diabase sill was subsequently folded and fractured by tectonic activities and finally altered by weathering processes. Geological, mineralogical, petroraphical and geochemical evidences show that the main source of Ti is originally attributed to the diabase sill intrusion into the claystone unit. The fractured and folded claystone and diabase sill unit was affected by a lateritization process and formed the major Ti mineralization in Cheshmeh Siah deposit. After lateritization it appears that small part of titanium mineralization has been formed by effect of hydrothermal solutions containing Fe-Ti complexes, possibly originated from post basic magma