ارزيابي مدل‌هاي تجربي ‏MPSIAC‏ و ‏EPM‏ از طريق رسوب‌سنجي سد‌هاي ‏كوچك در استان آذربايجان غربي

Evaluation of MPSIAC and EPM empirical models in Western ‎Azerbaijan Province based on sediment surveying behind small dams

فرسايش خاك و انتقال رسوب از مشكلات اغلب حوزه‌هاي آبخيز كشور است. برنامه‌هاي آبخيزداري بدون برآورد صحيح فرسايش و رسوبدهي با مدل‌هاي مناسب امكان‌پذير نيست. اين تحقيق با هدف ارزيابي دو مدل تجربي MPSIAC و EPM انجام گرفت. ابتدا، 10 آبخيز كوچك در گستره استان آذربايجان غربي انتخاب شد كه در آن‌ها 113 سد رسوبگير متوالي در قالب طرح‌هاي آبخيزداري اجرا شده بود. اطمينان از عدم خروج رسوب در آخرين سد رسوبگير، به‌عنوان ملاك انتخاب آبخيزها در نظر گرفته شد. علاوه بر اندازه‌گيري مستقيم رسوب نهشته شده در پشت بندها، رسوبدهي آبخيزهاي انتخابي با استفاده از مدل‌ها نيز برآورد شد. مقايسه ميانگين‌ها با آزمون ناپارامتري من-ويتني، اختلاف معني‌داري در سطح پنج درصد نشان نداد. در مرحله آخر، دو مدل با آماره‌هاي MAE و MBE مورد آزمون قرار گرفت. نتايج نشان داد كه مدل MPSIAC با MAE=1.34 و MBE=-0.12، نسبت به مدل EPM برتري دارد.

Soil erosion and sediment transport is an important issue in many Iranian watersheds. ‎Watershed planning without accurate estimates of erosion and sediment yield with appropriate ‎models is not possible. The objective of this study was evaluating of two common empirical ‎models of MPSIAC and EPM. First, 10 small watersheds were selected in Western ‎Azerbaijan Province, with several consecutive check dams on their streams implemented ‎under watershed management projects. No flow over the last downstream check dam was ‎considered as the main criterion in each selected basin. In addition to the direct measurement ‎of sediment deposited behind the dams, sediment yield of watersheds were estimated using the ‎models. Comparison of means using (Mann-Whithney) did not show any significant ‎difference at 0.05 percent level between measured and estimated data. At final step, both ‎models were tested by MAE and MBE statistics. The MPSIAC showed better performance ‎than EPM with MAE=1.34 and MBE =-0.12.‎