بررسي نقش تردد بر فرسايش بادي در مناطق خشك، مطالعه موردي: بستر ‏خشك درياچه هامون سيستان‏

Study of back and forth role in wind erosion of dry land region, case ‎study: dry bed of Hamoon lake in Sistan area

سيستان همواره مورد هجوم طوفان‌هاي شني قرار دارد، به‌­طوري كه اثرات محدود كنند‌ه‌اي در توسعه آن ايفا مي‌كند. عوامل متعددي در ايجاد اين طوفان‌ها نقش دارند كه يكي از آن­‌ها، تخريب پوشش گياهي منطقه به‌دليل تردد خودرو است. به‌منظور شناسايي نقش اين تردد در بروز طوفان‌هاي شني سيستان اين پژوهش انجام شد. براي اجراي اين پژوهش، سه منطقه در داخل درياچه هامون كه تحت تاثير فرسايش قرار گرفته بودند، انتخاب و علاوه بر آن تيماري نيز به‌عنوان شاهد مشخص شدند. در هر يك از اين محدوده‌­ها، ترانسكت خطي به طول 600 متر انداخته و از هر محل سه نمونه خاك از ابتدا، 50 درصد طول و انتهاي آن‌ها جمع­‌آوري و به آزمايشگاه انتقال و ويژگي‌هايي از قبيل رطوبت، بافت، مواد آلي EC ،OM، pH، كربنات كلسيم خاك تجزيه و همچنين، پوشش گياهي آن‌ها نيز اندازه‌گيري شد. با استفاده از معادله جهاني فرسايش و تعيين هريك از عوامل آن به روش علمي، ميزان فرسايش سالانه خاك برآورد شد. بررسي داده‌ها نشان داد كه محدوده‌هاي همراه با تردد خودرو با كاهش ميزان رس، پوشش گياهي، پستي و بلندي، زبري سطح خاك و مواد آلي همراه بوده، ولي باعث افزايش ذرات ريز خاك با قطر كوچك‌تر از 0.84 ميلي‌متر، pH ،EC ،CaCO3 و طول زمين كه هر كدام از آن‌ها در افزايش فرسايش بادي منطقه نقش دارند. نتايج اين پژوهش نشان مي‌دهد كه ميزان فرسايش در مناطق مورد مطالعه بين 216.3-15.8 تن در هكتار است.

Dust storms occur generally in Sistan region. So, it limits the development of the region. ‎Many factors play especial role on dust storms such as removal of vegetation cover due to ‎automobile transportation. The aim of this research was to identify car transportation role ‎in producing dust storm. For this reason, three sites with different characteristics were ‎chosen and in each area, two sites of 600 and 300 m length and wide respectively were ‎selected with and without car transportation. Three soil samples were taken randomly ‎from the first, mid and the end of the sites of each location and they were analyzed for ‎pH, EC, CaCO3, organic carbon, moisture, calcium and vegetation cover. The soil ‎erosion measured according to the Universal Soil Loss Equation. The results showed that ‎the car transportation areas have less amount of clay, vegetation cover, topography, soil ‎surface roughness, organic carbon, but, they have an increase in soil small particles with ‎less than 0.84 mm in diameter, pH, EC, CaCo3and land length which they have especial ‎effect on wind erosion of the region. Results also show that the amount of soil erosion is ‎‎15.8-216.3 tons per hectare in study area.‎