نگاهي به كاربردِ وجوهِ افعال در اشعار سلمان هراتي

Analysis of Verb Moods used in Salman Harati’s Poetry

سلمان هراتی (1338-1365) از شاعران متعهد صاحب‌سبك معاصر در حوزۀ ادبیات انقلاب اسلامی و پایداری است. شعر سلمان زلال و یك‌دست و در عین حال صادقانه و صمیمی است. زبان شعری سلمان زبان شعر انقلاب است؛ ساده و بی‌آلایش و دل‌نشین؛ اما او از شیوه‌های گوناگونی برای ادبی شدن زبان خود بهره می‏برد. از شگردهایی كه سلمان برای ارتقای سطح عادی زبان شعری خویش به سطح ادبی به كار می‌گیرد استفاده از وجوه گوناگون فعل و نقش‌های متمایز وجوه افعال است. وجه فعل مقوله‌ای نحوی ‌ـ ‌معنایی است كه نظر و دیدگاه گوینده را به محتوای آن‌چه می‌گوید نشان می‌دهد. درواقع، وجه فعل صورتی از ساختار فعل است كه آن را به اعتبار چگونگی بیان مفهوم آن، كه خبری را به طور قطعی برساند، یا وقوع كاری را با احتمال همراه كند، یا امری بودن فعلی را برساند، یكی از سه وجه اخباری یا التزامی یا امری به شمار می‌آورند. بنابراین، در فارسی امروز سه وجه بیش‌تر وجود ندارد: اخباری، التزامی، و امری. این پژوهش بر آن است تا با روشی كیفی ‌ـ‌ كمّی به بررسی كاربرد وجوه افعال در اشعار سلمان هراتی بپردازد تا نشان دهد كه سلمان برای شعریت بخشیدن به كلام خود تا چه حد و چگونه از آن بهره برده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد كه سلمان از برخی نقش‌های وجه التزامی چون نقش دعایی، نقش منظوری، نقش بایدی، میزان قطعیت و امكان انجام عمل، و نیز از نقش‌های وجه امری مانند وجه هشداری و وجه اجازه‌‌ای در سرایش اشعار خود سود جسته است. با وجود این، كاربرد وجه اخباری در اشعار سلمان هراتی در مقایسه با وجه التزامی و امری بیش‌تر است.

Salman Harati (1365-1338), one of the poets committed to the Islamic Revolution literature in contemporary style and resistance. Salman’s poetry is clear and smooth, honest and sincere. Salman poetic language is that of the Islamic Revolution. He uses many techniques to promote his poem. The use of different verb moods and its distinct roles. Verb mood is a syntactic-semantic issue which is a means of expressing the narrator’s view of the content. In fact the declarative, potential and imperative moods show the potentiality of an action taking place. In Persian today: we have these three moods. Using a qulatitative-quantitaive approach this paper tries to show the function of these moods to in order for him to give it a poetical feature. The results of this study indicate that although he uses many mood functions the declarative mood is applied more in comparison to potential and imperative moods.