اثر قارچ ميكوريز آربوسكولار و ورمي كمپوست روي عملكرد بيولوژيك و جذب عناصر غذايي كم مصرف ارقام گندم ’بهار و شيراز‘

Influence of Arbuscular Mycorrhizal Fungi and Vermicompost on Biological Yield, Concentration and Uptake of Micronutrients in Wheat Cultivars ‘Bahar and Shiraz’

به منظور بررسي اثر قارچ ميكوريز آربوسكولار و ورمي كمپوست روي عملكرد بيولوژيك، ارتفاع ساقه، طول سنبله، و غلظت و جذب عناصر غذايي روي، آهن، منگنز و مس كاه و كلش دو رقم گندم، آزمايشي در شرايط گلخانه اي به صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار طراحي و اجرا شد. تيمارها شامل دو سطح قارچ (با و بدون قارچ)، دو سطح ورمي كمپوست (صفر و 1 درصد وزني) و دو رقم گندم (بهار و شيراز) بود. نتايج نشان داد كه بيشترين عملكرد بيولوژيك، و بالاترين ارتفاع ساقه و طول سنبله مربوط به رقم بهار و در تيمار داراي ورمي كمپوست (بدون قارچ) بود. اثر ورمي كمپوست روي عملكرد بيولوژيك، طول سنبله، غلظت روي و منگنز، و جذب كل روي، آهن، منگنز و مس معني دار بود. بيشترين غلظت و جذب روي مربوط به رقم بهار و در تيمار داراي قارچ (بدون ورمي كمپوست) مشاهده شد. كاربرد توام ورمي كمپوست و قارچ، سبب افزايش معني داري جذب منگنز در مقايسه با شاهد و كاهش معني دار جذب منگنز در مقايسه با سطح داراي ورمي كمپوست (بدون قارچ) شد. عملكرد بيولوژيك، ارتفاع ساقه، و غلظت و جذب روي و منگنز در رقم بهار در مقايسه با رقم شيراز به طور معني دار بيشتر بود. در يك نتيجه گيري كلي، استفاده از كود هاي زيستي در جهت افزايش عملكرد گندم به عنوان يك محصول استراتژيك مفيد مي باشد و رقم بهار هم از لحاظ عملكرد و هم از لحاظ جذب عناصر غذايي كم مصرف بهتر از رقم شيراز بود.

An experiment was conducted to evaluate the effect of arbuscular mycorrhizal fungi (AMF) and vermicompost on biological yield, stem height, spike length, and concentration and uptake of zinc (Zn), iron (Fe), manganese (Mn) and copper (Cu) in straw of two wheat cultivars as a factorial experiment arranged in a completely randomized design (CRD) with three replications under greenhouse conditions. Treatments included two levels of AMF (with and without AMF), two levels of vermicompost (0 and 1%, w/w), and two wheat cultivars (Shiraz and Bahar). Results showed that maximum biological yield, stem height and spike length obtained by application of vermicompost (without AMF) in Bahar cultivar. Biological yield, spike length, Zn and Mn concentrations, and total uptake of Zn, Fe, Mn and Cu significantly affected by vermicompost application. Maximum concentration and uptake of Zn observed in AMF treatments (without vermicompost) in Bahar cultivar. Mn uptake was increased when vermicompost and AMF were applied to soil samples but it was decreased when AMF was not applied. Biological yield, stem height, concentration and uptake of Zn and Mn were higher in Bahar cultivar compared to Shiraz cultivar. It might be concluded that biological fertilizers increased the wheat yield which is a strategic product. Yield and micronutrients uptake in Bahar cultivar were higher than Shiraz ones.