تحليلي بر رويكرد توسعه مهارتهاي پژوهشي و انتقال‌پذير در چارچوب برنامه‌هاي دكتري در سطح اروپا

An analysis on research and transferable skills development approaches in doctoral programs frameworks in Europe

با شكل‌گيري چشم‌اندازهاي نوين توسعه در قالب ايجاد جوامع دانشي و اقتصاد دانش‌بنيان در كشورهاي مختلف و ضرورت تامين منابع انساني موردنياز براي تحقق چنين اهدافي، بازتعريف سياستهاي كلان براي دوره‌هاي تحصيلات تكميلي در نظام آموزش عالي امري كاملاً ضروري است. بر اين اساس دوره‌هاي دكتري بايد پاسخ گوي تقاضاي بازار كار بخشهاي متفاوت جامعه باشند. شايد بتوان اهميت بخشيدن به مهارتهاي دانش‌آموختگان براي پاسخ گويي مناسب به نيازهاي بازار كار را از مهمترين شاخصه‌هاي دوره‌هاي نوين تحصيلات تكميلي برشمرد كه به شيوه پژوهشي ارايه مي‌شوند. در برنامه‌هاي نوين دكتري در سطح دانشگاههاي كشورهاي توسعه ‌يافته به ‌ويژه دانشگاههاي اروپايي كسب تجربه دانشجو ازطريق آموزش مهارتهاي پژوهشي و انتقال‌پذير براي بهبود پيشرفت در تحصيل و توسعه حرفه‌ايها در آينده شغلي اهميت برجسته‌اي دارد. اين مقاله ضمن معرفي مهارتهاي عمومي و انتقال‌پذير، به مرورِ انواع مهارتهاي پژوهشي، كه از جايگاه ويژ‌ه‌اي در دوره‌هاي تحصيلات تكميلي برخوردارند، مي پردازد. سپس از مهارتهاي انتقال‌پذير بحث مي شود و به نمونه‌هايي از اين مهارتها اشاره شده است. آنگاه موضوع آموزش مهارتها مورد توجه واقع شده و فنون تدريس مورد استفاده در اين زمينه بيان شده است. در بخش بعدي، مقاله به ذكر تجاربي از آموزش مهارتها در دوره‌هاي‌ دكتري در برنامه مهندسي و تجارب اروپايي در اين خصوص مي‌پردازد. بخش پاياني مقاله نگاهي به ضعف جايگاه آموزش مهارتهاي انتقال‌پذير برنامه‌هاي دكتري در ايران و ضرورت پرداختن به اين موضوع به‌ويژه در قالب دوره‌هاي دكتري پژوهش محور دارد كه اخيراً در دانشگاههاي ايران اجرايي شده است.

The emergence of new developmental perspectives in the framework of evolving knowledge societies and economies in different countries and the necessity of human resources needed to accomplish such goals, the redefinition of graduate programs policies is vital in the higher education systems. Accordingly, the doctoral programs must meet the demands of the labor market in different sectors of society. Perhaps, the importance of doctoral graduatesʹ skills development in response to labor market needs may be outlined as one of the most important attributes of the new graduate research programs. In the graduate programs of the developed countries higher education institutes, especially the European universities, the experiences earned by students through research and transferable skills training have an outstanding impact on their career prospects. This paper introduces the generic and transferable skills, and presents an overview of the different types of research skills that have a special role in graduate programs. Then the transferable skills are discussed and examples of such skills are explained. Later on, the issue of skills training is considered and different training methods used in this field have been presented. In the next section, the paper outlines several experiences of skills training in doctoral engineering programs. Finally, the paper briefly looks at the weakness of the transferable skills training in doctoral programs in Iran and the need to address this issue, especially in research-based Ph.D programs that their implementation has recently begun in Iran.