بررسي تنوع صفات مورفولوژيكي و ميزان پيكروكروسئين در ژنوتيپ هاي مختلف زعفران (Crocus sativus L.)

زعفران (Crocus sativus L.) از مهمترين گياهان دارويي و گران ترين ادويه جهان مي باشد. اين تحقيق به منظور بررسي تنوع صفات مورفولوژيكي ژنوتيپ هاي زعفران جمع آوري شده از نقاط مختلف كشور در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان اصفهان انجام شد. تعداد 27 ژنوتيپ در قالب طرح آزمايشي بلوك هاي كامل تصادفي در 3 تكرار و در رديف هايي با فاصله 30 سانتي متر كشت گرديدند. صفات عملكرد كلاله خشك، وزن تر گل، تعداد گل در مترمربع، تعداد روز تا ظهور اولين گل، ارتفاع گياه در زمان گلدهي، طول دوره گلدهي و ميزان جذب پيكروكروسئين اندازه گيري شد. نتايج تجزيه واريانس نشان داد كه اختلاف بسيار معني داري (01/0>p) بين ژنوتيپ ها براي همه صفات وجود داشت. مقايسه ميانگين صفات نشان داد كه ژنوتيپ همدان بيشترين و ژنوتيپ هاي قائن و بشرويه كمترين تعداد روز تا ظهور اولين گل را به خود اختصاص دادند. دامنه تغييرات ميزان جذب پيكروكروسئين از 0/425 تا 0/168 نانومتر متغير بود. ژنوتيپ هاي نيشابور (خوجان) به ترتيب بيشترين و اصفهان كمترين ميزان عملكرد كلاله خشك را داشتند. همچنين، ژنوتيپ نيشابور (خوجان) بيشترين تعداد گل در مترمربع را نيز به خود اختصاص داد. براساس تجزيه خوشه اي ژنوتيپ ها در 7 گروه مختلف قرار گرفتند. تجزيه واريانس و مقايسه ميانگين صفات در گروه هاي حاصل از تجزيه خوشه اي نشان داد كه ژنوتيپ هاي قرار گرفته در گروه ششم داراي ويژگي هاي مطلوبي از نظر تعداد روز تا ظهور اولين گل، عملكرد كلاله، وزن تر گل، تعداد گل و طول دوره گلدهي مي باشند. بر همين اساس، همه ژنوتيپ هاي قرار گرفته در اين گروه جزء ژنوتيپ هاي برتر انتخاب شدند. نتايج اين مطالعه نشان داد كه تنوع ژنتيكي قابل توجهي از نطر صفات مهم زراعي در بين ژنوتيپ هاي مورد بررسي زعفران وجود دارد كه احتمالاً ناشي از متنوع بودن اجداد و يا پديده جهش بوده است. همچنين، تنوع مورفولوژيكي ژنوتيپ ها از تنوع جغرافيايي تبعيت نمي كند.