اثر زمان كاشت بر عملكرد و شاخص‌هاي سودمندي و رقابتي زنيان (Carum copticum L.) و اسفرزه (Plantago ovate Forsk.) در كشت مخلوط

Effect of sowing time on seed yield, advantage and competitive indices in ajwain (Carum copticum L.) and isabgol (Plantago ovate Forsk.) intercropping

به منظور بررسي اثر زمان كاشت و نسبت‌هاي اختلاط بر عملكرد دانه و شاخص‌هاي سودمندي و رقابتي كشت مخلوط زنيان و اسفرزه، آزمايشي به‌صورت كرت‌هاي خرد شده در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 92-1391 در دانشگاه زابل اجرا گرديد. زمان كاشت 20 دي و 20 بهمن در كرت هاي اصلي و كشت‌هاي خالص دو گونه و نسبت‌هاي كشت افزايشي (25، 50، 75 و 100 درصد اسفرزه به 100 درصد زنيان) در كرت هاي فرعي قرار داده شدند. نتايج نشان داد كه بيشترين عملكرد دانه و تركيبات ثانويه زنيان و اسفرزه از زمان كاشت 20 دي بدست آمد. حداكثر عملكرد مجموع دو گونه براي دانه (2363 كيلوگرم در هكتار)، كارايي استفاده از زمين (53/1LER=) و شاخص بهره‌وري سيستم (10237SPI=) از تركيب 50 درصد اسفرزه +100 درصد زنيان بدست آمد. گياه زنيان در تيمار 25 درصد اسفرزه +100 درصد زنيان به عنوان گياه غالب داراي بالاترين ضريب ازدحامي (38/2K=ajwain) و غالبيت (54/0A=ajwain) بود. نتايج نشان داد كه با افزايش تراكم مخلوط، اسفرزه گياه غالب بود. ميزان شاخص رقابت در كليه نسبت‌هاي مخلوط كمتر از يك بود كه سودمندي تيمار هاي كشت مخلوط را نشان مي دهد. در مجموع با توجه به توان رقابتي اسفرزه در تراكم‌هاي بالاتر، نسبت كاشت 25 و 50 درصد اسفرزه +100 درصد زنيان بهترين عملكرد را در شرايط آزمايش حاضر داشت.

To study the effect of sowing time and on the isabgol- ajwain intercropping a field experiment was performed in split plot arrangement using randomized complete block design with three replications at Zabol University, Zabol, Iran in 2013. Experimental treatments consisted of: two sowing time; January 10 and February 9 which were assigned to main plots, and six isabgol and ajwain additive ratios; (sole isabgol, sole ajwain, 25% isabgol+100% ajwain, 50% isabgol+100% ajwain, 75% isabgol+100% ajwain and 100% isabgol+100% ajwain) were randomized in sub-plots. Results showed that the highest seed yield and secondary metabolic of both species obtained from sowing time of January 10. The highest seed yield of two species (2363 kg.ha-1), land equivalent ratio (LER = 1.53), System Productivity Index (SPI=10237) was obtained at mixed cropping of 50% isabgol+100% ajwain. Ajwain in intercropping of 25% isabgol+100% ajwain had the highest crowding coefficient (Kajwain=2.38) and dominance (Kajwain=0.54). By increasing the density of intercropping isabgol was dominant species. Competition Index (CI) for all intercropping treatments was lesser than unity, indicating yield advantage in intercropping over monocropping systems. These findings suggest that intercropping of ajwain- isabgol at 25 isabgol+100% ajwain and 50% isabgol+100% ajwain can be considered for yield advantage in hot and dry areas of experiment site conditions.