پهنه‌بندي و سنجش پايداري محيط شهري با تاكيد بر توسعه پايدار در استان يزد

Zoning and Measuring Sustainability of Urban Environment Emphasizing Sustainable Development in Yazd Province

بررسي شناخت وضعيت و تنگناهاي توسعه محيط جغرافيايي به لحاظ پايداري و توسعه پايدار در شهرها از اهم مسايل در دو حوزه شهر و توسعه پايدار مي‌باشد. استفاده از شاخص‌هاي توسعه پايدار در ابعاد جغرافياي محيطي ميتواند معياري مناسب هم براي تعيين جايگاه شهرها و هم در جهت حل مشكلات و نارساييهايي آنها براي نيل به رفاه اقتصادي و سلامت اجتماعي فرهنگي ساكنين جهت رسيدن به توسعهي پايدار شهري باشد. در اين راستا پژوهش حاضر با ماهيت "توسعه‌اي- كاربردي" با روش تحقيق "توصيفي- تحليلي" با هدف اصلي "شناخت و ارزيابي پايداري محيطي به عبارتي اولويت بندي توسعه پايدار در استان يزد" و استفاده از "مدل Entropy-TOPSIS و نرم افزار GIS، Visio، Grafer، SPSS و Excel" و بهره‌گيري از "50 شاخص(بهداشتي، زيست محيطي، فرهنگي، اقتصادي و اجتماعي)" موضوع مورد مطالعه را در استان مورد تجزيه و تحليل قرار داده است. كه نتايج تحقيق نشان داده است: در ماتريس مدل اختلاف طبقه اي گروه بندي شهرهاي استان به لحاظ جمعيتي منظم نبوده و در فواصل بين طبقه اول و طبقه آخر ماتريس هيچ نقطه شهري وجود ندارد. بطوريكه 44.22 درصد جمعيت شهرها در طبقه اول توزيع گرديده‌اند و ضريب آنتروپي انرا تاييد كرده است بدين صورت كه ضريب آن سال 1385 (0.37-) و در سال 1390 (0.23-) بدست آمده كه نشان‌دهنده حركت نسبي سلسله‌مراتب شهري به سوي عدم تعادل و تمركز بيشتر مي‌باشد. در نهايت الويت بندي توسعه با ميزان TOPSIS بدست آمده نشان مي‌دهد شهرستان‌هاي يزد و ابركوه به ترتيب با ميزان 973/0 و 610/0 توسعه يافته‌ترين مناطق مي‌باشند.

Abstract Checking development status and constraints of geographic environment is one of the most important issues in two districts of city and sustainable development due to stability and sustaiable development in cities. Indexes of sustainable development in dimensions of environmental geography can be used as suitable criteria to determine the place of cities and solve their problems and shortcomings in order to achieve economic welfare and residentsʹ social-cultural health to obtain urban sustainable development. In this regard having developmental-applied nature and descriptive-analytic method, recognizing and assessing environmental sustainability purpose, that is prioritizing sustainable development in Yazd province and using Entropy-TOPSIS model and GIS, Visio, Grafer, SPSS and Excel software and 50 indicators (hygienic, environmental, cultural, economic and social) the current research aims to analyze the studied subject in the province. The results showed that in matrix model the grouping class difference of provincesʹ cities was not regular in terms of population and there was not urban place in intervals between the first floor and top floor of the matrix. So 44.22% of the citiesʹ population distributed on the first floor and the entropy coefficient confirmed it. Its coefficient was (-0.37) in 2006 and (-0.23) in 2011 which indicated the relative movement of the urban hierarchy towards instability and more concentration. Finally development prioritization obtained using TOPSIS indicated that Yazd and Abarkuh were the most developed regions having levels 0.973 and 0.610.