بررسي آلودگي به تركيبات جيوه در شماري از پرندگان وحشي شهر اصفهان و رودخانه زاينده رود

Investigating mercury contamination in some of the wild birds in Isfahan city and Zayandehroud River

جیوه یكی از سمی‌ترین فلزات سنگین است كه دارای خاصیت تجمع و بزرگنمایی زیستی در زنجیره غذایی می‌باشد. اصفهان از استان‌های مهم صنعتی كشور است كه با وجود تعدد منابع آلاینده جیوه تاكنون پایش زیستی جیوه در محیط زیست آن انجام نگرفته است. پرندگان به طرق مختلف ازجمله تماس مستقیم با آب و غذای آلوده، در معرض جیوه قرار می‌گیرند و شاخص زیستی مناسبی برای پایش آلاینده‌های محیط به شمار می‌آیند. هدف از این مطالعه بررسی آلودگی به جیوه در شماری از پرندگان شهر اصفهان و رودخانه زاینده رود می‌باشد. تاثیر سطح تغذیه بر میزان تجمع زیستی جیوه در بدن این پرندگان مورد بررسی قرار گرفته است. 40 نمونه پرنده در مناطق مختلف صید و اندازه‌گیری جیوه در سه اندام كلیه، كبد و پردم با استفاده از اسپكترومتری جذب اتمی بخار سرد انجام گرفت. در بین سه عضو مورد مطالعه پردم با میانگین pp 30/2002 b  بیشترین مقدار جیوه و كلیه با میانگین pp 1284 bكمترین مقدار را نشان داد. پرندگان جانورخوار بیشترین تجمع زیستی جیوه را در اندام‌های خود داشته و گیاهخواران كمترین مقدار را نشان دادند. نتایج بدست آمده می‌تواند نشان دهنده ورود جیوه به محیط زیست اصفهان از منابع مختلف باشد. بنابراین پایش و مدیریت فلزات سنگین در محیط زیست اصفهان و از جمله آب زاینده رود ضروری به نظر می‌رسد.

Mercury is one of the most toxic heavy metals with the characteristic of accumulation and bio-magnification in food chains. Isfahan is an important industrial province in Iran with various sources of mercury contamination. However, biological monitoring of mercury in the environment has yet to be conducted. Birds, which are exposed to mercury by different ways, including direct contact with contaminated water and food, are good biological indicators. The aim of this study was to investigate mercury contamination in some of the wild birds in Isfahan city and Zayandehroud River. The effect of trophic levels on the bioaccumulation of mercury in the body of these birds was explored. 40 samples of birds were collected in different areas and the amount of mercury was measured in kidney, liver and hyperpnea, using cold vapor atomic absorption spectrometry. Amongst the three organs, hyperpnea showed the highest amount of mercury with the average amount of 2002.3 ppb and kidney showed the lowest with the average of 1284 ppb. Animal consuming birds accumulated more mercury in their tissues and vegetarians showed the lowest value. The results indicated the presence of mercury in Isfahan environment, therefore, it is necessary to monitor and manage heavy metals in the environment including Zayandehroud River.